Difference between revisions of "Бичих зөвлөгөө"
Line 72: | Line 72: | ||
|} | |} | ||
− | '''Санамж: Эдгээр алхмуудыг нэг удаа тохируулахад таны тохиргоо хадгалагдах тул | + | '''Санамж: Эдгээр алхмуудыг нэг удаа тохируулахад таны тохиргоо хадгалагдах тул оффис нээх бүрдээ тохируулах шаардлагагүй. '''<br> |
Revision as of 19:15, 20 February 2019
Бичих зөвлөмж
Бэлтгэл
Монгол бичихээр компьютерт бичихийн тулд дараах үндсэн алхмуудыг дагаарай.
- Фонт
- Монгол бичгийн фонт суулгах заавар
- Гарын драйвер
- Өөрийн үйлдлийн системд тохирсон гарын драйвер суулгах заавар
- Бичвэрийн программ
- Монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихийн тулд босоо чиглэл дэмждэг бичвэрийн программ байх шаардлагатай.
- Виндоус үйлдлийн системд Майкрософт оффис 2007 ба түүнээс шинэ хувилбар
- Мак үйлдлийн системд Либре оффис
- Линүкс үйлдлийн системд Либре оффис юм уу Опеноффис дээр бичихийг зөвлөж байна.
- Хэрвээ танд оффис байхгүй бол үйлдлийн системдээ тохирсон төлбөргүй, нээлттэй эх бүхий Либре оффис, Опен оффисыг татаж аваарай.
- Гарын байрлал
- Доорх зурагт монгол бичгийн гарын байрлалыг харуулав.
- Анхаарах : Монгол бичгийн гарын байрлал нь латин цагаан толгойн qwerty байрлалтай бараг адил бөгөөд Гэ-f, Га-g, Ха-h, Хэ-k үсгүүд дээр тус тус байршиж байгааг анхаарна уу.
Оффисын программууд дээр бичих
Майкрософт оффис
Майкрософт оффис нь 2007 ба түүнээс шинэ хувилбартаа босоо чиглэл дэмждэг болсон. Та майкрософт оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагана уу.
БАРИМТЫН ТОХИРГОО
1. Хэлээ сонгох: "Mongolian (Traditional Mongolian, Mongolia)" болгон сонгох (Таны үйлдлийн систем виндоус 7 бол "Mongolian (Traditional Mongolian, PRC)"-г сонгоно) |
|
2. Майкрософт оффист босоо чиглэл идэвхжүүлэх: Оффисын Page Layout цэсний Text Direction-аас Vertical for Mongolian-ыг сонгон босоо чиглэл идэвхжүүлнэ. |
|
3. Бичих: Тунгаамал загварыг дэмжсэн фонт сонгоно. (MongolianScript, Classical Mongolian Dashtseden гэх мэт) |
Либре оффис
Та Либре оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагана уу.
ҮНДСЭН ТОХИРГОО
CTL идэвхжүүлэх алхам 1: CTL буюу "Төвөгтэй бичвэрийг зураглах" сонголтыг идэвхжүүлэхдээ Tools->Language->For All Text->More-г сонгоно. |
||
CTL идэвхжүүлэх алхам 2: Гарч ирсэн цонхноос Asian болон Complex text layout-г идэвхжүүлэн Apply дарна. |
||
CTL-ийн үндсэн фонт сонгох: CTL-ийн үндсэн фонтоор монгол бичгийн фонт сонгосноор таныг монгол бичгээр бичиж эхлэхэд автоматаар танин тухайн фонт руу шилжинэ. |
Санамж: Эдгээр алхмуудыг нэг удаа тохируулахад таны тохиргоо хадгалагдах тул оффис нээх бүрдээ тохируулах шаардлагагүй.
БАРИМТЫН ТОХИРГОО
Босоо чиглэл идэвхжүүлэх алхам 1: Format цэсний Page-ийг сонгоно. |
||
Босоо чиглэл идэвхжүүлэх алхам 2: Text direction-ээс Left-to-right(vertical) сонгоно. Ингэснээр та тухайн баримтад босоо чиглэлд бичих боломжтой болно. |
||
Монгол бичгээр бичих: 1. Хэлний сонголтоос "Mongolian (Mongolian script, Bolorsoft)"-г сонгоно. |
Опен оффис
Гарын байрлал
Монгол бичгээр хурдан, зөв бичихийн тулд гарын байрлал болон тусгай тэмдэгтүүдийн талаар мэдэх шаардлагатай.
Тусгай тэмдэгтийн тайлбар
Латин товч | Нэр | Жишээ | Тайлбар | ||
---|---|---|---|---|---|
Монгол бичгээр1 | Дарах товч | Кириллээр | |||
‘ | Нөхцөл залгавар холбогч (NNBSP) |
ᠰᠡᠳᢈᠢᠯ ᠢ ᠠᠮᠢᠲᠠᠨ ᠤ ᠮᠠᠯ ᠤᠨ ᠡᠵᠢ ᠶᠢᠨ |
eji‘yin mal‘un amitan‘u sedkil‘i |
ээжийн малын амьтны сэтгэлийг |
Тусад нь бичих залгаврын өмнө дарна. |
Shift+1 | Хувилбар сонгуур (FVS - Free variation selector) |
ᠻᠢᠨᠣ᠋ ᠪᠦ᠋ᠦ ᠯᠧᠨ᠋ᠲ ᠡᠳ᠋ ᠠᠲ᠋ᠣᠮ |
at(shift+1)om ed(shift+1) l;n(shift+1)t (shift+k)ino(shift+1) bv(shift+1)v |
атом эд лент кино бүү |
Үсгийн онцлог хэлбэрийг гаргахын тулд тухайн үсгийнхээ ард дарна. |
Shift+2 (shift+a shift+e) |
Эгшиг тусгаарлагч (MVS – Mongolian vowel separator) |
ᠪᠢᠴᠢᠯᠡ ᢈᠡᠯᠡᠨᠡ ᠠᠬᠠ ᠪᠠᠶᠢᠨᠠ |
bayin(shift+a) ah(shift+a) kelen(shift+e) bicil(shift+e) |
байна ах хэлнэ бичлээ |
Үгээс тусад нь бичих эгшгийн өмнө дарна. Хялбарчлахын үүднээсshift+a, shift+e дээр мөн байрлуулсан. |
Shift+6 | Зураас (soft hyphen) |
ᠠᠨᠤ᠆ᠦᠵᠢᠨ ᠮᠡᠨᠳᠦ᠆ᠠᠮᠤᠷ ᠨᠠᠰᠤᠨ᠆ᠤᠷᠲᠤ ᠠᠯᠲᠠᠨ᠆ᠣᠳᠤ |
altan(shift+6)odu nasun(shift+6)urtu mendv(shift+6)amur anu(shift+6)vjin |
Алтан-Од Насан-Урт Мэнд-Амар Ану-Үжин |
Монголд хоёроос дээш үгээс бүтсэн нэрийн хоёр дахь үг эгшгээр эхэлж байвал зураас тавьдаг. |
Shift+[ | Тэг урттай холбогч (ZWJ- Zero width joiner) |
ᠠᠨᠤᠦᠵᠢᠨ ᠮᠡᠨᠳᠦᠠᠮᠤᠷ ᠨᠠᠰᠤᠨᠤᠷᠲᠤ ᠠᠯᠲᠠᠨᠣᠳᠤ |
altan(shift+[)odu nasun(shift+[)urtu mendv(shift+[)amur anu(shift+[)vjin |
Алтан-Од Насан-Урт Мэнд-Амар А. Ану-Үжин |
Өвөр Монголд дээрх тохиолдолд залгаж бичих ба эгшгийг үгийн эхний хэлбэрээр нь, гэхдээ титмийг шүд болгон бичдэг. |
ᠦ ᠂ ᠣ᠂ ᠡ ᠠ |
a(shift+[) e(shift+[) o(shift+[), v(shift+[), |
А Э О. Ү. |
Овгийн эхний үсэг, цагаан толгой гэх мэтэд үсгийг дангаар бичих үед дарна. | ||
Shift+’ | Нуруу (nirugu) |
ᠨᠠ᠊ᠷᠣ᠋ | na(shift+’)ro(shift+1) | Наро | Зориудаар нуруу нэмж бичих шаардлагатай үед дарна. |
Үсгийн тайлбар
Латин | Монгол тэмдэгт | Жишээ | Дарах товч | Кириллээр | Тайлбар |
---|---|---|---|---|---|
Q | ᠥ | ᠥᠰ ᠥᠳᠦ |
qdv qs |
өд өс |
|
W | ᠸ | ᠸᠠᠭᠠᠷ ᠬᠣᠷᠸᠠ |
horwa wagar |
хорвоо ваар |
|
E | ᠡ | ᠡᠨᠡ ᠡᠵᠢ |
eji ene |
ээж энэ |
|
R | ᠷ | ᠠᠷᠪᠠᠨ ᠷᠠᠰᠢᠶᠠᠨ |
rasiyan arban |
рашаан арван |
|
T | ᠲ | ᠲᠡᠮᠡᢉᠡ ᠲᠡᠷᠡ |
tere temefe |
тэр тэмээ |
|
Y | ᠶ | ᠰᠠᠶ᠋ᠢᠬᠠᠨ ᠰᠠᠶᠢᠬᠠᠨ ᠭᠤᠷᠪᠠ ᠶᠢᠨ᠂ ᠣᠷᠤᠨ ᠢᠶᠠᠨ ᠶᠠᠮᠤᠨ |
yamun gurba‘yin orun‘iyan sayiqan say(shift+1)ihan |
яам гурвын орноо сайхан саяхан |
1. Я гийгүүлэгч бүхий үгэнд шууд бичихэд этгэртэй гарна. 2. -йин, ийан/ийэн нөхцөлийг бичихэд шилбэ хэлбэртэй гарна. 3. Хос эгшгийн бүтцэд бичихэд шууд шилбэ хэлбэртэй гарна. 4. Хос эгшигтэй адил бүтцэд “я” бичих үед ард нь FVS (хувилбар сонгуур) дарахад этгэр хэлбэртэй гарна. |
U | ᠤ | ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ ᠤᠯᠤᠰ |
ulus uhagan |
улс ухаан |
|
I | ᠢ | ᠢᠵᠢᠯᠢ ᠢᠨᠢᠶᠡ |
iniye ijili |
инээ ижил |
|
O | ᠣ | ᠣᠯᠠᠨ ᠣᠳᠤ |
odu olan |
одоо олон |
|
P | ᠫ | ᠫᠤᠤᠵᠢᠩ ᠫᠠᠷᠢᠰ |
paris puujishift+n |
Парис пуужин |
|
[ | ᠺ | Чагтан “Га” үсэг. | |||
A | ᠠ | ᠠᠮᠤᠷ ᠠᠪᠤ |
abu amur |
аав амар |
|
S | ᠰ | ᠰᠤᠪᠤᠳ ᠰᠠᠷᠠᠨ |
saran subud |
саран сувд |
Зарим өвөрмөц бичлэгтэй үгэнд “д” үсгийг хэвтээ бичих хэрэгтэй бол ард нь хувилбар сонгох тэмдэгт (FVS) буюу shift+1 дарна. |
D | ᠳ | ᠡᠳ᠋ ᠡᠳᠡ |
ende ed(shift+1) |
энд эд |
|
F | ᢉ | ᢉᢈᠢᠷ ᢉᠡᠷ |
fer fkir |
гэр хир |
Эм үгийн “Гэ” |
G | ᠭ | ᠭᠣᠯᠤᠮᠲᠠ ᠭᠠᠯ |
gal golumta |
гал голомт |
Эр үгийн “Га” |
H | ᠬ | ᠬᠠᠴᠢᠨ ᠬᠠᠤᠯᠢ |
hauli hacin |
хууль хачин |
Эр үгийн “Ха” |
J | ᠵ | ᠵᠠᠷᠢᠮ ᠵᠢᠯ |
jil jarim |
жил зарим |
|
K | ᢈ | ᢈᠡᠯᠡ ᢈᠡᠷᠪᠡ |
kerbe kele |
хэрвээ хэл |
Эм үгийн “Хэ” |
L | ᠯ | ᠯᠤᠤᠪᠠᠩ ᠯᠠ |
la luuba(shift+n) |
лаа лууван |
|
Z | ᠽ | ᠽᠠᠨᠳᠠᠨ ᠠᠽᠢ |
azi zandan |
ази зандан |
|
X | ᠱ | ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡᠪᠡᠯ ᠱᠠᠭᠠᠷᠳᠠ |
xagarda jixiyelebel |
шаард жишээлбэл |
|
C | ᠴ | ᠴᠢᠮᠡᢉᠡ ᠴᠠᠭᠠᠨ |
cagan cimeke |
цагаан чимээ |
|
V | ᠦ | ᢈᠦᠮᠦᠨ ᠦᠨᠦᠷ |
vnvr kvmvn |
үнэр хүмүүн |
|
B | ᠪ | ᠪᠠᠭᠠᠲᠤᠷ ᠪᠢ |
bi bagatur |
би баатар |
|
N | ᠨ | ᠨᠠᠷᠠ ᠠᠯᠲᠠᠨ |
altan nara |
алтан нар |
|
M | ᠮ | ᠮᠥᠩᢈᠡ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ |
mo(shift+n)gol mq(shift+n)ke |
Монгол мөнх |
Шифттэй дарагдах болон гадаад үсгүүд
Латин | Монгол тэмдэгт | Жишээ | Дарах товч | Кириллээр | Тайлбар |
---|---|---|---|---|---|
Shift+A | ᠠ | ᠠᠬᠠ ᠪᠠᠶᠢᠨᠠ |
bayinshift+a ahshift+a |
байна ах |
Үгийн адагт орсон орхиц А (эгшиг тусгаарлагч MVS тэмдэгтийн хамт) |
Shift+E | ᠡ | ᠨᠡᠷᠡ ᢈᠡᠨᠡ ᠡᠩᢈᠡ |
gen(shift+e) ner(shift+e) |
гэнэ нэр |
Үгийн адагт орсон орхиц Э (эгшиг тусгаарлагч MVS тэмдэгтийн хамт) |
Shift+N | ᠩ | ᠠᠩᠬᠠ ᡀᠠᠰᠠ |
a(shift+n)h(shift+a) e(shift+n)ke |
анх энх |
Их инхлэг |
Shift+L | ᡀ | ᡀᠠᠭᠪᠠ ᠯᠧᠨᠢᠨ |
(shift+l)agba (shift+l)asa |
лхагва Лхас |
“Лх” |
; | ᠧ | ᠸᠧᠪ ᠻᠢᠷᠢᠯᠯ |
w;b l;nin |
веб ленин |
Гадаад үгийн “Е” |
Shift+K | ᠻ | ᠻᠢᠨᠣ᠋ ᠹᠧᠷᠮ |
(shift+k)ino(shift+1) (shift+k)irill |
кино кирилл |
Гадаад үгийн “К” |
Shift+F | ᠹ | ᠹᠠᠻᠰ ᠸᠠᠻᠼᠢᠨ |
(shift+f)a(shift+k)s (shif+f);rm |
факс ферм |
Гадаад үгийн “Ф” |
Shift+C | ᠼ | ᠼᠢᠷᠻᠣᠨ ᠾᠯᠣᠷ |
(shift+c)ir(shift+k)on wa(shift+k)(shift+c)in |
циркон вакцин |
Гадаад үгийн “Ц” |
Shift+H | ᠾ | ᠾᠷᠣᠮ ᠿᠦᠻᠣᠸ |
(shift+h)rom (shift+h)lor |
хром хлор |
Гадаад үгийн “Х” |
Shift+J | ᠿ | ᠿᠦᠷᠨᠠᠯ | (shift+j)vrnal (shift+j)v(shift+k)ow |
журнал Жуков |
Гадаад үгийн “Ж” |
Shift+Q | ᡂ | ᡂᠢ | (Shift+q)i | чий Жыли |
Хятад хэлний “qi” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг. |
Shift+Z | ᡁ | ᡁᠢᠯᠢ | (shift+z)ili | Хятад хэлний “жы” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг. |