Бичих зөвлөгөө

Бичих зөвлөмж

Бэлтгэл

Монгол бичихээр компьютерт бичихийн тулд дараах үндсэн алхмуудыг дагаарай.

1. Фонт

   Монгол бичгийн фонт суулгах заавар

2. Гарын драйвер

   Өөрийн үйлдлийн системд тохирсон гарын драйвер суулгах заавар

3. Бичвэрийн программ

   Монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихийн тулд босоо чиглэл дэмждэг бичвэрийн программ байх шаардлагатай.

   • Виндоус үйлдлийн системд Майкрософт оффис 2007 ба түүнээс шинэ хувилбар
   • Мак үйлдлийн системд Лайбре оффис
   • Линүкс үйлдлийн системд Лайбре оффис юм уу Опеноффис дээр бичихийг зөвлөж байна.

   Хэрвээ танд оффис байхгүй бол үйлдлийн системдээ тохирсон төлбөргүй, нээлттэй эх бүхий Лайбре оффис, Опен оффисыг татаж аваарай.

4. Гарын байрлал

   Доорх зурагт монгол бичгийн гарын байрлалыг харуулав.

   Анхаарах : Монгол бичгийн гарын байрлал нь латин цагаан толгойн qwerty байрлалтай бараг адил бөгөөд Гэ-f, Га-g, Ха-h, Хэ-k үсгүүд дээр тус тус байршиж байгааг анхаарна уу.

Оффисын программууд дээр бичих

Майкрософт оффис

Майкрософт оффис нь 2007 ба түүнээс шинэ хувилбартаа босоо чиглэл дэмждэг болсон. Та майкрософт оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагана уу.

БАРИМТЫН ТОХИРГОО

1. Хэлээ сонгох: Хэлээ "Mongolian (Traditional Mongolian, Mongolia)" болгон сонгох (Таны үйлдлийн систем виндоус 7 бол "Mongolian (Traditional Mongolian, PRC)"-г сонгоно) Бэлтгэл хэсэгт гарын драйвер суулгаснаар таны хэлний сонголтод монгол бичиг орж ирсэн байх болно.
2. Майкрософт оффист босоо чиглэл идэвхжүүлэх: Оффисын Page Layout цэсний Text Direction-аас Vertical for Mongolian-ыг сонгон босоо чиглэл идэвхжүүлнэ.
3. Бичих: Тунгаамал загварыг дэмжсэн фонт сонгоно. (MongolianScript, Classical Mongolian Dashtseden гэх мэт) Ингээд л шууд бичиж эхэлнэ.

Лайбре оффис

Та Лайбре оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагана уу.

ҮНДСЭН ТОХИРГОО

CTL идэвхжүүлэх алхам 1: CTL буюу "Төвөгтэй бичвэрийг зураглах" сонголтыг идэвхжүүлэхдээ Tools->Language->For All Text->More-г сонгоно.
CTL идэвхжүүлэх алхам 2: Гарч ирсэн цонхноос Asian болон Complex text layout-г идэвхжүүлэн Apply дарна.
CTL-ийн үндсэн фонт сонгох: CTL-ийн үндсэн фонтоор монгол бичгийн фонт сонгосноор таныг монгол бичгээр бичиж эхлэхэд автоматаар танин тухайн фонт руу шилжинэ. Basic Fonts(CTL) рүү орон фонтыг монгол бичгийн фонт болгон тохируулна

Санамж: Эдгээр алхмуудыг нэг удаа тохируулахад таны тохиргоо хадгалагдах тул оффис нээх бүрдээ тохируулах шаардлагагүй.

БАРИМТЫН ТОХИРГОО

Босоо чиглэл идэвхжүүлэх алхам 1: Format цэсний Page-ийг сонгоно.
Босоо чиглэл идэвхжүүлэх алхам 2: Text direction-ээс Left-to-right(vertical) сонгоно. Ингэснээр та тухайн баримтад босоо чиглэлд бичих боломжтой болно. Санамж: Хэрвээ таны оффис хуучирсан хувилбар бол энэ хэсэгт Left-to-right(vertical) сонголт гарч ирэхгүй. Тиймээс оффисоо шинэчлэх эсвэл энэ хэсэгт бичсэнчлэн загвар файлыг Лайбре оффисоор нээн бичнэ.
Монгол бичгээр бичих: 1. Хэлний сонголтоос "Mongolian (Mongolian script, Bolorsoft)"-г сонгоно. 2. Бичнэ.

Опен оффис

Опен оффис монгол бичгийн босоо чиглэл дэмждэг боловч тохиргоо нь нээгдээгүй тул загвар файлын тусламжтай бичнэ. Ийнхүү бичихдээ дараах алхмуудыг дагна уу.

Опен оффист бичих заавар

Загвар файл татаж авах: Энэ холбоосоор орж загвар файл татаж авна. Татсан загвар файл дээр хулганын баруун товчийг дарж "Open with"-ыг сонгоно.
Загвар файл нээх: Гарч ирсэн цонхноос Опен оффис программыг сонгоно. Цаашид энэ файлыг дандаа Опен оффисоор нээхийг хүсвэл "Always use this app to open .ott files" цонхыг идэвхжүүлэн OK дарна.
Загвар файл нээх: Нээгдсэн загвар файл дараах байдалтай харагдана. Үсгийн фонт өөр харагдаж байвал танд тухайн фонт суугаагүй байна гэсэн үг. (Фонтуудыг https://www.mngl.net/download/ хаягаас татаж авна.) Та монгол бичгээр бичих бүрдээ энэхүү файлыг засварлан бичиж болно.
Хэл сонгох: Хэлээ "Mongolian (Traditional Mongolian, Mongolia)" болгон сонгоно. (Таны үйлдлийн систем виндоус 7 бол "Mongolian (Traditional Mongolian, PRC)"-г сонгоно) Бэлтгэл хэсэгт гарын драйвер суулгаснаар таны хэлний сонголтод монгол бичиг орж ирсэн байх болно. Ингээд Опен оффис программ дээр босоо чиглэлд бичих боломжтой боллоо.

Санамж: Хэрвээ та Мак үйлдлийн системийн хэрэглэгч бол Опен оффисын Мак дээрх хувилбар чиглэлийн алдаатай тул ижил төстэй Лайбре оффис программыг хэрэглэхийг зөвлөж байна.

Гарын байрлал

Монгол бичгээр хурдан, зөв бичихийн тулд гарын байрлал болон тусгай тэмдэгтүүдийн талаар мэдэх шаардлагатай.

Тусгай тэмдэгтийн тайлбар

Латин товч	Нэр	Жишээ			Тайлбар
		Монгол бичгээр	Дарах товч	Кириллээр
Shift+1	Хувилбар сонгуур (FVS - Free variation selector)	ᠠᠲ᠋ᠣᠮ ᠡᠳ᠋ ᠯᠧᠨ᠋ᠲ ᠻᠢᠨᠣ᠋ ᠪᠦ᠋ᠦ	at(shift+1)om ed(shift+1) l[n(shift+1)t (shift+k)ino(shift+1) bv(shift+1)v	атом эд лент кино бүү	Үсгийн онцлог хэлбэрийг гаргахын тулд тухайн үсгийнхээ ард дарна.
Shift+2	Тэг урттай холбогч (ZWJ- Zero width joiner)	ᠠᠯᠲᠠᠨ‍ᠣᠳᠤ ᠨᠠᠰᠤᠨ‍ᠤᠷᠲᠤ ᠮᠡᠨᠳᠦ‍ᠠᠮᠤᠷ ᠠᠨᠤ‍ᠦᠵᠢᠨ	altan(shift+2)odu nasun(shift+2)urtu mendv(shift+2)amur anu(shift+2)vjin	Алтан-Од Насан-Урт Мэнд-Амар А. Ану-Үжин	Өвөр Монголд дээрх тохиолдолд залгаж бичих ба эгшгийг үгийн эхний хэлбэрээр нь, гэхдээ титмийг шүд болгон бичдэг.
		ᠠ‍ ᠡ‍ ᠣ‍᠂ ᠦ‍ ᠂	a(shift+2) e(shift+2) o(shift+2), v(shift+2),	А Э О. Ү.	Овгийн эхний үсэг, цагаан толгой гэх мэтэд үсгийг дангаар бичих үед дарна.
Shift+3 (shift+a shift+e)	Эгшиг тусгаарлагч (MVS – Mongolian vowel separator)	ᠪᠠᠶᠢᠨ᠎ᠠ ᠠᠬ᠎ᠠ ᢈᠡᠯᠡᠨ᠎ᠡ ᠪᠢᠴᠢᠯ᠎ᠡ	bayin(shift+3)a ah(shift+a) kelen(shift+2)e bicil(shift+e)	байна ах хэлнэ бичлээ	Үгээс тусад нь бичих эгшгийн өмнө дарна. Хялбарчлахын үүднээс shift+a, shift+e дээр мөн байрлуулсан.
Shift+/	Зураас (soft hyphen)	ᠠᠯᠲᠠᠨ᠆ᠣᠳᠤ ᠨᠠᠰᠤᠨ᠆ᠤᠷᠲᠤ ᠮᠡᠨᠳᠦ᠆ᠠᠮᠤᠷ ᠠᠨᠤ᠆ᠦᠵᠢᠨ	altan(shift+/)odu nasun(shift+/)urtu mendv(shift+/)amur anu(shift+/)vjin	Алтан-Од Насан-Урт Мэнд-Амар Ану-Үжин	Монголд хоёроос дээш үгээс бүтсэн нэрийн хоёр дахь үг эгшгээр эхэлж байвал зураас тавьдаг.
/	Нуруу (nirugu)	ᠨᠠ᠊ᠷᠣ᠋	na/ro(shift+1)	Наро	Зориудаар нуруу нэмж бичих шаардлагатай үед дарна.

Үсгийн тайлбар

Латин	Монгол тэмдэгт	Жишээ	Дарах товч	Кириллээр	Тайлбар
Q	ᠥ	ᠥᠳᠦ ᠥᠰ	qdv qs	өд өс
W	ᠸ	ᠬᠣᠷᠸᠠ ᠸᠠᠭᠠᠷ	horwa wagar	хорвоо ваар
E	ᠡ	ᠡᠵᠢ ᠡᠨᠡ	eji ene	ээж энэ
R	ᠷ	ᠷᠠᠰᠢᠶᠠᠨ ᠠᠷᠪᠠᠨ	rasiyan arban	рашаан арван
T	ᠲ	ᠲᠡᠷᠡ ᠲᠡᠮᠡᢉᠡ	tere temefe	тэр тэмээ
Y	ᠶ	ᠶᠠᠮᠤᠨ ᠭᠤᠷᠪᠠ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠣᠷᠤᠨ ᠢ᠋ᠶᠠᠨ ᠰᠠᠶᠢᠬᠠᠨ ᠰᠠᠶ᠋ᠢᠬᠠᠨ	yamun gurba‘yin orun‘iyan sayiqan say(shift+1)ihan	яам гурвын орноо сайхан саяхан	1. Я гийгүүлэгч бүхий үгэнд шууд бичихэд этгэртэй гарна. 2. -йин, ийан/ийэн нөхцөлийг бичихэд шилбэ хэлбэртэй гарна. 3. Хос эгшгийн бүтцэд бичихэд шууд шилбэ хэлбэртэй гарна. 4. Хос эгшигтэй адил бүтцэд “я” бичих үед ард нь FVS (хувилбар сонгуур) дарахад этгэр хэлбэртэй гарна.
U	ᠤ	ᠤᠯᠤᠰ ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ	ulus uhagan	улс ухаан
I	ᠢ	ᠢᠨᠢᠶᠡ ᠢᠵᠢᠯᠢ	iniye ijili	инээ ижил
O	ᠣ	ᠣᠳᠤ ᠣᠯᠠᠨ	odu olan	одоо олон
P	ᠫ	ᠫᠠᠷᠢᠰ ᠫᠤᠤᠵᠢᠩ	paris puuji;	Парис пуужин
'	ᠺ				Чагтан “Га” үсэг.
A	ᠠ	ᠠᠪᠤ ᠠᠮᠤᠷ	abu amur	аав амар
S	ᠰ	ᠰᠠᠷᠠᠨ ᠰᠤᠪᠤᠳ	saran subud	саран сувд
D	ᠳ	ᠡᠳᠡ ᠡᠳ᠋	ende e(shift+d)	энд эд	Зарим өвөрмөц бичлэгтэй үгэнд “д” үсгийг хэвтээ бичих хэрэгтэй бол shift+d дарна.
F	ᢉ	ᢉᠡᠷ ᢉᢈᠢᠷ	fer fkir	гэр хир	Эм үгийн “Гэ”
G	ᠭ	ᠭᠠᠯ ᠭᠠᠷᠴᠠᠭ	gal garcag	гал гарчиг	Эр үгийн “Га”
H	ᠬ	ᠬᠠᠤᠯᠢ ᠬᠠᠴᠢᠨ	hauli hacin	хууль хачин	Эр үгийн “Ха”
J	ᠵ	ᠵᠢᠯ ᠵᠠᠷᠢᠮ	jil jarim	жил зарим
K	ᢈ	ᢈᠡᠷᠪᠡ ᢈᠡᠯᠡ	kerbe kele	хэрвээ хэл	Эм үгийн “Хэ”
L	ᠯ	ᠯᠠ ᠯᠤᠤᠪᠠᠩ	la luuba;	лаа лууван
;	ᠩ	ᠠᠩᠬ᠎ᠠ ᠡᠩᢈᠡ	a;h(shift+a) e;ke	анх энх	Их инхлэг
Z	ᠽ	ᠠᠽᠢ ᠽᠠᠨᠳᠠᠨ	azi zandan	ази зандан
X	ᠱ	ᠱᠠᠭᠠᠷᠳᠠ ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡ	xagarda jixiyele	шаард жишээл
C	ᠴ	ᠴᠠᠭᠠᠨ ᠴᠢᠮᠡᢉᠡ	cagan cimefe	цагаан чимээ
V	ᠦ	ᠦᠨᠦᠷ ᢈᠦᠮᠦᠨ	vnvr kvmvn	үнэр хүмүүн
B	ᠪ	ᠪᠢ ᠪᠠᠭᠠᠲᠤᠷ	bi bagatur	би баатар
N	ᠨ	ᠠᠯᠲᠠᠨ ᠨᠠᠷᠠ	altan nara	алтан нар
M	ᠮ	ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠮᠥᠩᢈᠡ	mo;gol mq;ke	Монгол мөнх

Шифттэй дарагдах болон гадаад үсгүүд

Латин	Монгол тэмдэгт	Жишээ	Дарах товч	Кириллээр	Тайлбар
Shift+A	᠎ᠠ	ᠪᠠᠶᠢᠨ᠎ᠠ ᠠᠬ᠎ᠠ	bayinshift+a ahshift+a	байна ах	Үгийн адагт орсон орхиц А (эгшиг тусгаарлагч MVS тэмдэгтийн хамт)
Shift+E	᠎ᠡ	ᢈᠡᠨ᠎ᠡ ᠨᠡᠷ᠎ᠡ	gen(shift+e) ner(shift+e)	гэнэ нэр	Үгийн адагт орсон орхиц Э (эгшиг тусгаарлагч MVS тэмдэгтийн хамт)
Shift+Q	ᠥ᠋	ᠪᠠᠲᠤᠮᠥ᠋ᠩᢈᠡ	batum(shift+q);ke	Батмөнх	Нийлмэл нэрийн хоёр дахь үгийн эхний Ө үсгийг шилбэтэй буюу үгийн эхэнд ордог хувилбараар бичихэд ашиглана.
Shift+W	ᠸ᠋		shift+w
Shift+R	ᡁ	ᡁᠢᠯᠢ	(shift+r)ili	Жыли	Хятад хэлний “жы” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг.
Shift+T	ᠲ᠋	ᠮᠧᠲ᠋ᠷ ᠮᠧᠲ᠋ᠠ	m[(shift+t)r m[(shift+t)a	метр мета	Гадаад үгийн дунд ордог босоо “т” үсэг.
Shift+O	ᠣ᠋	ᠻᠢᠨᠣ᠋ ᠷᠠᠳᠢᠣ᠋	(shift+k)in(shift+o) radi(shift+o)	кино радио	Монгол хэлэнд орсон гадаад үгийн төгсгөлийн "О" үсэг
Shift+F	ᠹ	ᠹᠠᠻᠰ ᠹᠧᠷᠮ	(shift+f)a(shift+k)s (shif+f);rm	факс ферм	Гадаад үгийн “Ф”
Shift+G	ᠭ᠋		shift+g
Shift+H	ᠾ	ᠾᠷᠣᠮ ᠾᠯᠣᠷ	(shift+h)rom (shift+h)lor	хром хлор	Гадаад үгийн “Х”
Shift+J	ᠵ᠋		shift+j
Shift+K	ᠻ	ᠻᠢᠨᠣ᠋ ᠻᠢᠷᠢᠯᠯ	(shift+k)in(shift+o) (shift+k)irill	кино кирилл	Гадаад үгийн “К”
Shift+L	ᡀ	ᡀᠠᠭᠪᠠ ᡀᠠᠰᠠ	(shift+l)agba (shift+l)asa	лхагва Лхас	“Лх”
[	ᠧ	ᠸᠧᠪ ᠯᠧᠨᠢᠨ	w[b l[nin	веб ленин	Гадаад үгийн “Е”
Shift+Z	ᠿ	ᠿᠦᠷᠨᠠᠯ ᠿᠦᠻᠣᠸ	(shift+z)vrnal (shift+z)v(shift+k)ow	журнал Жуков	Гадаад үгийн “Ж”
Shift+X	ᡂ	ᡂᠢ	(Shift+x)i	чий	Хятад хэлний “qi” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг.
Shift+C	ᠼ	ᠼᠢᠷᠻᠣᠨ ᠸᠠᠻᠼᠢᠨ	(shift+c)ir(shift+k)on wa(shift+k)(shift+c)in	циркон вакцин	Гадаад үгийн “Ц”
Shift+N	ᠨ᠋	ᠼᠧᠮᠧᠨ᠋ᠲ ᠰᠲ᠋ᠠᠨ᠋ᠼᠢ	(shift+c)[m[(shift+n)t s(shift+t)a(shift+n)(shift+c)i	цемент станц	Гадаад үгэнд гийгүүлэгчийн өмнө болон үгийн төгсгөлд орсон “Н” үсэг

Нөхцөл бичих нь

Латин	Монгол тэмдэгт	Жишээ	Дарах товч	Кириллээр	Тайлбар
Shift+Y	ᠶ᠋ᠢᠨ	ᠪᠠᠷᠢᠮᠲᠠ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠳᠡᠯᢉᠡᠴᠡ ᠶ᠋ᠢᠨ	barimta(space)(shift+y)in delfece(space)(shift+y)in	баримтын дэлгэцийн	Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-йин" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	ᠶ᠋ᠢ	ᠴᠢᠳᠠᠪᠤᠷᠢ ᠶ᠋ᠢ ᠪᠢᠴᠢᠯᢉᠡ ᠶᠢ	cidaburi(space)(shift+y)i bicilfe(space)(shift+y)i	чадварыг бичлэгийг	Заахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-йи" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+U	ᠤ᠋	ᠤᠰᠤᠨ ᠤ᠋ ᠨᠠᠷᠠᠨ ᠤ᠋	usun(space)(shift+u) naran(space)(shift+u)	усны нарны	Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-у" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	ᠤ᠋ᠨ	ᠤᠯᠤᠰ ᠤ᠋ᠨ ᠭᠠᠷᠠᠭ ᠤ᠋ᠨ	ulus(space)(shift+u)n garag(space)(shift+u)n	улсын гаргийн	Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-ун" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	ᠤ᠋ᠳ	ᠵᠠᠭᠪᠤᠷ ᠤ᠋ᠳ ᠪᠣᠳᠤᠯ ᠤ᠋ᠳ	jagbur(space)(shift+u)d bodul(space)(shift+u)d	загварууд бодлууд	Олон тооны нөхцөлийн "-уд" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+I	ᠢ᠋	ᠠᠵᠢᠯ ᠢ᠋ ᢈᠢᠴᠢᠶᠡᠯ ᠢ᠋	ajil(space)(shift+i) kiciyel(space)(shift+i)	ажлыг хичээлийг	Заахын тийн ялгалын нөхцөлийн "и" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	ᠢ᠋ᠶᠠᠷ ᠢ᠋ᠶᠡᠷ	ᠲᠣᠭᠲᠠᠭᠠᠯ ᠢ᠋ᠶᠠᠷ ᢈᠡᠷᠡᢉᠰᠡᠯ ᠢ᠋ᠶᠡᠷ	togtagal(space)(shift+i)yar kerefsel(space)(shift+i)yer	тогтоолоор хэрэгслээр	Үйлдэхийн тийн ялгалын нөхцөлийн "ийар, ийэр" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	ᠢ᠋ᠶᠠᠨ ᠢ᠋ᠶᠡᠨ	ᠪᠠᠯ ᠢ᠋ᠶᠠᠨ ᠦᠵᠦᢉ ᠢ᠋ᠶᠡᠨ	bal(space)(shift+i)yan vjvf(space)(shift+i)yen	балаа үзгээ	Хамаатуулахын нөхцөлийн "ийан, ийэн" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+A	ᠠ᠋ᠴᠠ	ᠰᠠᠨᠠᠯ ᠠ᠋ᠴᠠ ᠲᠤᠰᠢᠶᠠᠯ ᠠ᠋ᠴᠠ	sanal(space)(shift+a)ca tusiyal(space)(shift+a)ca	саналаас тушаалаас	Гарахын тийн ялгалын нөхцөлийн "ача" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	᠎ᠠ	ᠭᠠᠵᠠᠷ ᠎ᠠ	gajar(shift+a)	газраа	Өгөх оршихын тийн ялгалын нөхцөлийн эртний хэлбэр болох "аа" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+D	ᠳ᠋ᠤ	ᠨᠣᠮ ᠳ᠋ᠤ ᠳᠡᠯᠡᢈᠡᠢ ᠳ᠋ᠦ	nom(space)(shift+d)u delekei(space)(shift+d)v	номд дэлхийд	Өгөх оршихын тийн ялгалын "-ду, -дү" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+V	ᠦ᠋	ᢈᠡᠯᠡᠨ ᠦ᠋ ᢈᠦᠮᠦᠨ ᠦ᠋	kelen(space)(shift+v) kvmvn(space)(shift+v)	хэлний хүний	Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-ү" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	ᠦ᠋ᠨ	ᢉᠡᠷᠡᠯ ᠦ᠋ᠨ ᠳᠡᠪᠲᠡᠷ ᠦ᠋ᠨ	ferel(space)(shift+v)n debter(space)(shift+v)n	гэрлийн дэвтрийн	Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-үн" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	ᠦ᠋ᠳ	ᠲᠡᠮᠳᠡᢉ ᠦ᠋ᠳ ᠦᠰᠦᢉ ᠦ᠋ᠳ	temdef(space)(shift+v)d vsvf(space)(shift+v)d	тэмдгүүд үсгүүд	Олон тооны нөхцөлийн "-үд" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	ᠨᠦ᠋ᢉᠦᠳ	ᠮᠡᠳᠡᢉᠡ ᠨᠦ᠋ᢉᠦᠳ ᠵᠦᠵᠦᢉᠡ ᠨᠦ᠋ᢉᠦᠳ	medefe(space)n(shift+v)fvd jvjvfe(space)n(shift+v)fvd	мэдээнүүд жүжгүүд	Олон тооны нөхцөлийн "-нүгүд" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
	ᠯᠦ᠋ᢉᠡ	ᢈᠡᠯᠡᠴᠡ ᠯᠦ᠋ᢉᠡ	kelece(space)l(shift+v)fe	хэлц лүгээ	Хамтрахын тийн ялгалын нөхцөлийн эртний хэлбэр "лүгэ" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Шууд бичих	ᠲᠤ᠂ ᠲᠦ ᠡᠴᠡ ᠪᠠᠷ᠂ ᠪᠡᠷ ᠲᠠᠢ᠂ ᠲᠡᠢ ᠯᠤᠭ᠎ᠠ ᠤᠷᠤᠭᠤ ᠪᠠᠨ᠂ ᠪᠡᠨ ᠨᠠᠷ ᠨᠤᠭᠤᠳ	tu, tv ece bar, ber tai, tei lug(shift+a) urugu ban, ben nar nugud		ту, тү эчэ бар, бэр таи, тэи луга уругу бан, бэн нар нугуд	Өгөх орших, гарах, үйлдэх, хамтрах, чиглэхийн тийн ялгал болон олон тооны эдгээр нөхцөлүүдийг Shift товч ашиглахгүй буюу шууд бичнэ.