Difference between revisions of "Бичих зөвлөгөө"

From Mongolian script
 
(52 intermediate revisions by 4 users not shown)
Line 3: Line 3:
 
Монгол бичихээр компьютерт бичихийн тулд дараах үндсэн алхмуудыг дагаарай.
 
Монгол бичихээр компьютерт бичихийн тулд дараах үндсэн алхмуудыг дагаарай.
 
# Фонт
 
# Фонт
#; Монгол бичгийн фонт суулгах [http://%D0%A1%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%85_%D0%B7%D0%B0%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80#.D0.A4.D0.BE.D0.BD.D1.82_.D1.81.D1.83.D1.83.D0.BB.D0.B3.D0.B0.D1.85 заавар]
+
#; Монгол бичгийн фонт суулгах [https://wiki.mngl.net/index.php?title=%D0%A1%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%85_%D0%B7%D0%B0%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80#.D0.A4.D0.BE.D0.BD.D1.82_.D1.81.D1.83.D1.83.D0.BB.D0.B3.D0.B0.D1.85 заавар]
 
# Гарын драйвер
 
# Гарын драйвер
#; Өөрийн үйлдлийн системд тохирсон гарын драйвер суулгах [http://%D0%A1%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%85_%D0%B7%D0%B0%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80#.D0.93.D0.B0.D1.80.D1.8B.D0.BD_.D0.B4.D1.80.D0.B0.D0.B9.D0.B2.D0.B5.D1.80_.D1.81.D1.83.D1.83.D0.BB.D0.B3.D0.B0.D1.85 заавар]
+
#; Өөрийн үйлдлийн системд тохирсон гарын драйвер суулгах [https://wiki.mngl.net/index.php?title=%D0%A1%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%85_%D0%B7%D0%B0%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80#.D0.93.D0.B0.D1.80.D1.8B.D0.BD_.D0.B4.D1.80.D0.B0.D0.B9.D0.B2.D0.B5.D1.80_.D1.81.D1.83.D1.83.D0.BB.D0.B3.D0.B0.D1.85 заавар]
 
# Бичвэрийн программ
 
# Бичвэрийн программ
 
#; Монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихийн тулд босоо чиглэл дэмждэг бичвэрийн программ байх шаардлагатай.
 
#; Монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихийн тулд босоо чиглэл дэмждэг бичвэрийн программ байх шаардлагатай.
#;* Виндоус үйлдлийн системд Майкрософт оффис 2007 ба түүнээс шинэ хувилбарыг
+
#;* Виндоус үйлдлийн системд Майкрософт оффис 2007 ба түүнээс шинэ хувилбар
#;* Мак үйлдлийн системд Либре оффисыг
+
#;* Мак үйлдлийн системд Лайбре оффис
#;* Линүкс үйлдлийн системд Либре оффис юм уу Опеноффис дээр бичихийг зөвлөж байна.
+
#;* Линүкс үйлдлийн системд Лайбре оффис юм уу Опеноффис дээр бичихийг зөвлөж байна.
#; Хэрвээ танд оффис байхгүй бол үйлдлийн системдээ тохирсон төлбөргүй, нээлттэй эх бүхий [https://www.libreoffice.org/download/download/ Либре оффис], [http://www.openoffice.org/download/ Опен оффис]ыг татаж аваарай.
+
#; Хэрвээ танд оффис байхгүй бол үйлдлийн системдээ тохирсон төлбөргүй, нээлттэй эх бүхий [https://www.libreoffice.org/download/download/ Лайбре оффис], [http://www.openoffice.org/download/ Опен оффис]ыг татаж аваарай.
 
# Гарын байрлал
 
# Гарын байрлал
 
#; Доорх зурагт монгол бичгийн гарын байрлалыг харуулав.
 
#; Доорх зурагт монгол бичгийн гарын байрлалыг харуулав.
 
#; Анхаарах <nowiki>:</nowiki> Монгол бичгийн гарын байрлал нь латин цагаан толгойн qwerty байрлалтай бараг адил бөгөөд Гэ-f, Га-g, Ха-h, Хэ-k үсгүүд дээр тус тус байршиж байгааг анхаарна уу.
 
#; Анхаарах <nowiki>:</nowiki> Монгол бичгийн гарын байрлал нь латин цагаан толгойн qwerty байрлалтай бараг адил бөгөөд Гэ-f, Га-g, Ха-h, Хэ-k үсгүүд дээр тус тус байршиж байгааг анхаарна уу.
 
[[File:keyboard-layout.png|710px|center|alt=Гарын байрлал|Гарын байрлал ]]
 
[[File:keyboard-layout.png|710px|center|alt=Гарын байрлал|Гарын байрлал ]]
 +
 
== Оффисын программууд дээр бичих ==
 
== Оффисын программууд дээр бичих ==
 
=== Майкрософт оффис ===
 
=== Майкрософт оффис ===
Майкрософт оффис нь 2007 ба түүнээс шинэ хувилбартаа босоо чиглэл дэмждэг болсон. Та майкрософт оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагна уу.
+
Майкрософт оффис нь 2007 ба түүнээс шинэ хувилбартаа босоо чиглэл дэмждэг болсон. Та майкрософт оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагана уу.
# Хэлээ сонгох
+
 
#;"Mongolian (Traditional Mongolian, Mongolia)" болгон сонгох (Таны үйлдлийн систем виндоус 7 бол "Mongolian (Traditional Mongolian, PRC)"-г сонгоно) Бэлтгэл хэсэгт гарын драйвер суулгаснаар таны хэлний сонголтод монгол бичиг орж ирсэн байх болно.<br>
+
 
 +
'''БАРИМТЫН ТОХИРГОО'''
  
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
|'''1. Хэлээ сонгох:'''<br>
 +
Хэлээ "Mongolian (Traditional Mongolian, Mongolia)" болгон сонгох (Таны үйлдлийн систем виндоус 7 бол "Mongolian (Traditional Mongolian, PRC)"-г сонгоно)<br>
 +
[https://wiki.mngl.net/index.php?title=%D0%91%D0%B8%D1%87%D0%B8%D1%85_%D0%B7%D3%A9%D0%B2%D0%BB%D3%A9%D0%B3%D3%A9%D3%A9#.D0.91.D1.8D.D0.BB.D1.82.D0.B3.D1.8D.D0.BB Бэлтгэл] хэсэгт гарын драйвер суулгаснаар таны хэлний сонголтод монгол бичиг орж ирсэн байх болно.
 +
|
 
[[File:Language_bar.PNG|border|300px|center|alt=Хэл сонгох|Хэл сонгох]]<br>
 
[[File:Language_bar.PNG|border|300px|center|alt=Хэл сонгох|Хэл сонгох]]<br>
  
# Майкрософт оффист босоо чиглэл идэвхжүүлэх
+
|-
#; Оффисын Page Layout цэсний Text Direction-аас Vertical for Mongolian-ыг сонгон босоо чиглэл идэвхжүүлнэ. <br>
+
|'''2. Майкрософт оффист босоо чиглэл идэвхжүүлэх:'''<br>
 
+
Оффисын Page Layout цэсний Text Direction-аас Vertical for Mongolian-ыг сонгон босоо чиглэл идэвхжүүлнэ.
 +
|
 
[[File:Text_direction.PNG|border|300px|center|alt=Босоо чиглэл|Босоо чиглэл]]<br>
 
[[File:Text_direction.PNG|border|300px|center|alt=Босоо чиглэл|Босоо чиглэл]]<br>
  
# Фонт сонгох
+
|-
#; Тунгаамал загварыг дэмжсэн фонт сонгоно. (MongolianScript, Classical Mongolian Dashtseden гэх мэт)
+
| colspan="2" |'''3. Бичих:'''<br>
#; Ингээд л шууд бичиж эхэлнэ.<br>
+
Тунгаамал загварыг дэмжсэн фонт сонгоно. (MongolianScript, Classical Mongolian Dashtseden гэх мэт)<br>
 +
Ингээд л шууд бичиж эхэлнэ.<br>
 +
[[File:Text-2.PNG|border|600px|center|alt=Фонт сонгох|Фонт сонгох]]
 +
|}
  
[[File:Text.PNG|border|600px|center|alt=Фонт сонгох|Фонт сонгох]]<br>
+
=== Лайбре оффис ===
 +
Та Лайбре оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагана уу.<br>
  
=== Либре оффис ===
+
'''ҮНДСЭН ТОХИРГОО'''
Та Либре оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагна уу.<br>
+
 
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
|'''CTL идэвхжүүлэх алхам 1:'''<br>
 +
CTL буюу "Төвөгтэй бичвэрийг зураглах" сонголтыг идэвхжүүлэхдээ Tools->Language->For All Text->More-г сонгоно.
 +
|
 +
[[File:Libre-1.png|border|300px|center|alt=CTL идэвхжүүлэх|CTL идэвхжүүлэх]]
 +
|
 +
|-
 +
|'''CTL идэвхжүүлэх алхам 2:'''<br>
 +
Гарч ирсэн цонхноос Asian болон Complex text layout-г идэвхжүүлэн Apply дарна.
 +
|
 +
[[File:Libre-2.png|border|300px|center|alt=CTL идэвхжүүлэх|CTL идэвхжүүлэх]]
 +
|
 +
|-
 +
|'''CTL-ийн үндсэн фонт сонгох:'''<br>
 +
CTL-ийн үндсэн фонтоор монгол бичгийн фонт сонгосноор таныг монгол бичгээр бичиж эхлэхэд автоматаар танин тухайн фонт руу шилжинэ.<br>
 +
Basic Fonts(CTL) рүү орон фонтыг монгол бичгийн фонт болгон тохируулна
 +
|
 +
[[File:Libre-3.png|border|300px|center|alt=Фонт тохируулах|Фонт тохируулах]]
 +
|
 +
|}
 +
 
 +
'''Санамж: Эдгээр алхмуудыг нэг удаа тохируулахад таны тохиргоо хадгалагдах тул оффис нээх бүрдээ тохируулах шаардлагагүй. '''<br>
  
'''ҮНДСЭН ТОХИРГОО'''
 
# CTL идэвхжүүлэх 1
 
#; CTL буюу "Төвөгтэй бичвэрийг зураглах" сонголтыг идэвхжүүлэхдээ Tools->Language->For All Text->More-г сонгоно.
 
#; [[File:libre-1.PNG|border|300px|center|alt=Хэл сонгох|CTL идэвхжүүлэх]]<br>
 
# CTL идэвхжүүлэх 2
 
#; Гарч ирсэн цонхноос Asian болон Complex text layout-г сонгон Apply дарна.
 
#; [[File:libre-2.PNG|border|300px|center|alt=Хэл сонгох|CTL идэвхжүүлэх]]<br>
 
# CTL-ийн үндсэн фонт сонгох
 
#; CTL-ийн үндсэн фонтоор монгол бичгийн фонт сонгосноор таныг монгол бичгээр бичиж эхлэхэд танин тухайн фонт руу шилжинэ.
 
#; Basic Fonts(CTL) рүү орон фонтыг монгол бичгийн фонт болгон тохируулна.
 
#; [[File:libre-3.PNG|border|300pxcenter|alt=Хэл сонгох|Фонт тохируулах]]<br>
 
#; '''Санамж: 1-3 алхмуудыг нэг удаа тохируулсан бол оффис нээх бүрдээ тохируулах шаардлагагүй. Таны тохиргоо хадгалагдана.'''<br>
 
  
 
'''БАРИМТЫН ТОХИРГОО'''
 
'''БАРИМТЫН ТОХИРГОО'''
# Босоо чиглэл идэвхжүүлэх 1
+
 
#; Баримтад босоо чиглэл сонгох алхам 1. Format цэсний Page-ийг сонгоно.
+
{| class="wikitable"
#; [[File:libre-4.PNG|border|300px|center|alt=Хэл сонгох|Босоо чиглэл тохируулах]]<br>
+
|-
# Босоо чиглэл идэвхжүүлэх 2
+
|'''Босоо чиглэл идэвхжүүлэх алхам 1:'''<br>
#; Баримтад босоо чиглэл сонгох алхам 2. Text direction-ээс Left-to-right(vertical) сонгоно. Ингэснээр та тухайн баримтад босоо чиглэлд бичих боломжтой болно.
+
Format цэсний Page-ийг сонгоно.
#; [[File:libre-5.PNG|border|300px|center|alt=Хэл сонгох|Босоо чиглэл тохируулах]]<br>
+
|
# Монгол бичгээр бичих
+
[[File:Libre-4.png|border|300px|center|alt=Босоо чиглэл тохируулах|Босоо чиглэл тохируулах]]
#; 1. Хэлний сонголтоос "Mongolian (Mongolian script, Bolorsoft)"-г сонгоно.
+
|
#; 2. Бичнэ.
+
|-
#; [[File:libre-6.PNG|border|300px|center|alt=Хэл сонгох|Бичих]]<br>
+
|'''Босоо чиглэл идэвхжүүлэх алхам 2:'''<br>
 +
Text direction-ээс Left-to-right(vertical) сонгоно. Ингэснээр та тухайн баримтад босоо чиглэлд бичих боломжтой болно.<br>
 +
 
 +
'''Санамж:''' Хэрвээ таны оффис хуучирсан хувилбар бол энэ хэсэгт Left-to-right(vertical) сонголт гарч ирэхгүй. Тиймээс оффисоо шинэчлэх эсвэл [https://wiki.mngl.net/index.php?title=%D0%91%D0%B8%D1%87%D0%B8%D1%85_%D0%B7%D3%A9%D0%B2%D0%BB%D3%A9%D0%B3%D3%A9%D3%A9#.D0.9E.D0.BF.D0.B5.D0.BD_.D0.BE.D1.84.D1.84.D0.B8.D1.81 энэ] хэсэгт бичсэнчлэн загвар файлыг Лайбре оффисоор нээн бичнэ.
 +
|
 +
[[File:Libre-5.png|border|300px|center|alt=Босоо чиглэл тохируулах|Босоо чиглэл тохируулах]]
 +
|
 +
|-
 +
|'''Монгол бичгээр бичих:'''<br>
 +
1. Хэлний сонголтоос "Mongolian (Mongolian script, Bolorsoft)"-г сонгоно.<br>
 +
2. Бичнэ.
 +
|
 +
[[File:Libre-6.png|border|300px|center|alt=Бичих|Бичих]]
 +
|
 +
|}
  
 
=== Опен оффис ===
 
=== Опен оффис ===
 +
Опен оффис монгол бичгийн босоо чиглэл дэмждэг боловч тохиргоо нь нээгдээгүй тул загвар файлын тусламжтай бичнэ. Ийнхүү бичихдээ дараах алхмуудыг дагна уу.
 +
 +
'''Опен оффист бичих заавар'''
 +
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
|'''Загвар файл татаж авах:'''<br>
 +
Энэ [https://www.mngl.net/downloads/templates/mongolian_script.ott холбоос]оор орж загвар файл татаж авна. Татсан загвар файл дээр хулганын баруун товчийг дарж "Open with"-ыг сонгоно.
 +
|
 +
[[File:Open-1.PNG|border|300px|center|alt=Загвар файл нээх|Загвар файл нээх]]
 +
|
 +
|-
 +
|'''Загвар файл нээх:'''<br>
 +
Гарч ирсэн цонхноос Опен оффис программыг сонгоно. Цаашид энэ файлыг дандаа Опен оффисоор нээхийг хүсвэл "Always use this app to open .ott files" цонхыг идэвхжүүлэн OK дарна.
 +
|
 +
[[File:Open-2.PNG|border|300px|center|alt=Загвар файл нээх|Загвар файл нээх]]
 +
|
 +
|-
 +
|colspan=2 |'''Загвар файл нээх:'''<br>
 +
Нээгдсэн загвар файл дараах байдалтай харагдана. Үсгийн фонт өөр харагдаж байвал танд тухайн фонт суугаагүй байна гэсэн үг. (Фонтуудыг https://www.mngl.net/ хаягаас татаж авна.)<br>
 +
Та монгол бичгээр бичих бүрдээ энэхүү файлыг засварлан бичиж болно.<br>
 +
[[File:Open-3.PNG|border|600px|center|alt=Загвар файл нээх|Загвар файл нээх]]
 +
|-
 +
|'''Хэл сонгох:'''<br>
 +
Хэлээ "Mongolian (Traditional Mongolian, Mongolia)" болгон сонгоно. (Таны үйлдлийн систем виндоус 7 бол "Mongolian (Traditional Mongolian, PRC)"-г сонгоно)<br>
 +
[https://wiki.mngl.net/index.php?title=%D0%91%D0%B8%D1%87%D0%B8%D1%85_%D0%B7%D3%A9%D0%B2%D0%BB%D3%A9%D0%B3%D3%A9%D3%A9#.D0.91.D1.8D.D0.BB.D1.82.D0.B3.D1.8D.D0.BB Бэлтгэл] хэсэгт гарын драйвер суулгаснаар таны хэлний сонголтод монгол бичиг орж ирсэн байх болно.<br>
 +
 +
Ингээд Опен оффис программ дээр босоо чиглэлд бичих боломжтой боллоо.
 +
|
 +
[[File:Language_bar.PNG|border|300px|center|alt=Хэл сонгох|Хэл сонгох]]
 +
|
 +
|
 +
|}
 +
 +
'''Санамж: Хэрвээ та Мак үйлдлийн системийн хэрэглэгч бол Опен оффисын Мак дээрх хувилбар чиглэлийн алдаатай тул ижил төстэй Лайбре оффис программыг хэрэглэхийг зөвлөж байна.'''<br>
  
 
== Гарын байрлал ==
 
== Гарын байрлал ==
 
Монгол бичгээр хурдан, зөв бичихийн тулд гарын байрлал болон тусгай тэмдэгтүүдийн талаар мэдэх шаардлагатай.
 
Монгол бичгээр хурдан, зөв бичихийн тулд гарын байрлал болон тусгай тэмдэгтүүдийн талаар мэдэх шаардлагатай.
 +
[[File:keyboard-layout.png|710px|center|alt=Гарын байрлал|Гарын байрлал ]]
  
 
=== Тусгай тэмдэгтийн тайлбар ===
 
=== Тусгай тэмдэгтийн тайлбар ===
Line 74: Line 148:
 
! rowspan="2" | Латин товч !! rowspan="2" | Нэр !! colspan="3" | Жишээ !! rowspan="2" | Тайлбар
 
! rowspan="2" | Латин товч !! rowspan="2" | Нэр !! colspan="3" | Жишээ !! rowspan="2" | Тайлбар
 
|-
 
|-
! Монгол бичгээр1 !! Дарах товч !! Кириллээр
+
! Монгол бичгээр !! Дарах товч !! Кириллээр
|-
 
| ‘ || Нөхцөл залгавар холбогч <br/>(NNBSP) || {{Mongol|ᠰᠡᠳᢈᠢᠯ ᠢ <br/>ᠠᠮᠢᠲᠠᠨ ᠤ <br/>ᠮᠠᠯ ᠤᠨ <br/>ᠡᠵᠢ ᠶᠢᠨ }} || eji‘yin  <br/>mal‘un <br/>amitan‘u <br/>sedkil‘i || ээжийн <br/>малын <br/>амьтны <br/>сэтгэлийг || Тусад нь бичих залгаврын өмнө дарна.
 
 
|-
 
|-
| Shift+1  || Хувилбар сонгуур <br/>(FVS - <br/>Free variation selector) || {{Mongol|ᠻᠢᠨᠣ᠋    ᠪᠦ᠋ᠦ <br/>ᠯᠧᠨ᠋ᠲ <br/>ᠡᠳ᠋ <br/>ᠠᠲ᠋ᠣᠮ }} || at(shift+1)om <br/>ed(shift+1) <br/>l;n(shift+1)t <br/>(shift+k)ino(shift+1) <br/>bv(shift+1)v || атом <br/>эд <br/>лент <br/>кино <br/>бүү || Үсгийн онцлог хэлбэрийг гаргахын тулд тухайн үсгийнхээ ард дарна.
+
| Shift+1  || Хувилбар сонгуур <br/>(FVS - <br/>Free variation selector) || {{Mongol|ᠠᠲ᠋ᠣᠮ <br/>ᠡᠳ᠋ <br/>ᠯᠧᠨ᠋ᠲ <br/> ᠻᠢᠨᠣ᠋ <br/>  ᠪᠦ᠋ᠦ <br/>}} || at(shift+1)om <br/>ed(shift+1) <br/>l[n(shift+1)t <br/>(shift+k)ino(shift+1) <br/>bv(shift+1)v || атом <br/>эд <br/>лент <br/>кино <br/>бүү || Үсгийн онцлог хэлбэрийг гаргахын тулд тухайн үсгийнхээ ард дарна.
 
|-
 
|-
| Shift+2 <br/>(shift+a <br/>shift+e) <br/> || Эгшиг тусгаарлагч <br/>(MVS – <br/>Mongolian vowel separator) || {{Mongol|ᠪᠢᠴᠢᠯ᠎ᠡ <br/>ᢈᠡᠯᠡᠨ᠎ᠡ <br/>ᠠᠬ᠎ᠠ <br/>ᠪᠠᠶᠢᠨ᠎ᠠ}} || bayin(shift+a) <br/>ah(shift+a) <br/>kelen(shift+e) <br/>bicil(shift+e) || байна <br/>ах <br/>хэлнэ <br/>бичлээ || Үгээс тусад нь бичих эгшгийн өмнө дарна. <br/>Хялбарчлахын үүднээсshift+a, shift+e дээр мөн байрлуулсан.
+
| Shift+2 || Тэг урттай холбогч <br/>(ZWJ- <br/>Zero width joiner) || {{Mongol|ᠠᠯᠲᠠᠨ‍ᠣᠳᠤ <br/>ᠨᠠᠰᠤᠨ‍ᠤᠷᠲᠤ <br/>ᠮᠡᠨᠳᠦ‍ᠠᠮᠤᠷ <br/>ᠠᠨᠤ‍ᠦᠵᠢᠨ }} || altan(shift+2)odu <br/>nasun(shift+2)urtu <br/>mendv(shift+2)amur <br/>anu(shift+2)vjin || Алтан-Од <br/>Насан-Урт <br/>Мэнд-Амар <br/>А. Ану-Үжин || Өвөр Монголд дээрх  тохиолдолд залгаж бичих ба эгшгийг үгийн эхний хэлбэрээр нь, гэхдээ титмийг шүд болгон бичдэг.  
 
|-
 
|-
| Shift+6 || Зураас <br/>(soft hyphen) || {{Mongol|ᠠᠨᠤ᠆ᠦᠵᠢᠨ <br/>ᠮᠡᠨᠳᠦ᠆ᠠᠮᠤᠷ <br/>ᠨᠠᠰᠤᠨ᠆ᠤᠷᠲᠤ <br/>ᠠᠯᠲᠠᠨ᠆ᠣᠳᠤ }} || altan(shift+6)odu <br/>nasun(shift+6)urtu <br/>mendv(shift+6)amur <br/>anu(shift+6)vjin || Алтан-Од <br/>Насан-Урт <br/>Мэнд-Амар <br/>Ану-Үжин || Монголд хоёроос дээш үгээс бүтсэн нэрийн хоёр дахь үг эгшгээр эхэлж байвал зураас тавьдаг.  
+
| || || {{Mongol|ᠠ‍ <br/>ᠡ‍ <br/>ᠣ‍᠂ <br/>ᠦ‍ ᠂ }} || a(shift+2) <br/>e(shift+2) <br/>o(shift+2), <br/>v(shift+2), || А <br/>Э <br/>О. <br/>Ү. || Овгийн эхний үсэг, цагаан толгой гэх мэтэд үсгийг дангаар бичих үед дарна.  
 
|-
 
|-
| Shift+[ || Тэг урттай холбогч <br/>(ZWJ- <br/>Zero width joiner) || {{Mongol|ᠠᠨᠤ‍ᠦᠵᠢᠨ <br/>ᠮᠡᠨᠳᠦ‍ᠠᠮᠤᠷ <br/>ᠨᠠᠰᠤᠨ‍ᠤᠷᠲᠤ <br/>ᠠᠯᠲᠠᠨ‍ᠣᠳᠤ }} || altan(shift+[)odu <br/>nasun(shift+[)urtu <br/>mendv(shift+[)amur <br/>anu(shift+[)vjin || Алтан-Од <br/>Насан-Урт <br/>Мэнд-Амар <br/>А. Ану-Үжин || Өвөр Монголд дээрх  тохиолдолд залгаж бичих ба эгшгийг үгийн эхний хэлбэрээр нь, гэхдээ титмийг шүд болгон бичдэг.  
+
| ' || Эгшиг тусгаарлагч <br/>(MVS – <br/>Mongolian vowel separator) || {{Mongol|ᠪᠠᠶᠢᠨ᠎ᠠ<br/>ᠠᠬ᠎ᠠ <br/>ᢈᠡᠯᠡᠨ᠎ᠡ <br/>ᠪᠢᠴᠢᠯ᠎ᠡ }} || bayin'a <br/>ah'a <br/>kelen'e <br/>bicil'e || байна <br/>ах <br/>хэлнэ <br/>бичлээ || Үгээс тусад нь бичих эгшгийн өмнө дарна. <br/>Хялбарчлахын үүднээс Alt+a, Alt+e дээр мөн байрлуулсан.
 
|-
 
|-
| || || {{Mongol|ᠦ‍ ᠂ <br/>ᠣ‍᠂ <br/>ᠡ‍ <br/>ᠠ‍}} || a(shift+[) <br/>e(shift+[) <br/>o(shift+[), <br/>v(shift+[), || А <br/>Э <br/>О. <br/>Ү. || Овгийн эхний үсэг, цагаан толгой гэх мэтэд үсгийг дангаар бичих үед дарна.  
+
| Shift+/ || Зураас <br/>(soft hyphen)
 +
|style="min-width:100px"| <div class="mb" style="display:inline-block; height:100px">ᠠᠯᠲᠠᠨ᠆ᠣᠳᠤ <br/>ᠨᠠᠰᠤᠨ᠆ᠤᠷᠲᠤ <br/>ᠮᠡᠨᠳᠦ᠆ᠠᠮᠤᠷ <br/>ᠠᠨᠤ᠆ᠦᠵᠢᠨ <br/></div> || altan(shift+/)odu <br/>nasun(shift+/)urtu <br/>mendv(shift+/)amur <br/>anu(shift+/)vjin || Алтан-Од <br/>Насан-Урт <br/>Мэнд-Амар <br/>Ану-Үжин || Монголд хоёроос дээш үгээс бүтсэн нэрийн хоёр дахь үг эгшгээр эхэлж байвал зураас тавьдаг.  
 
|-
 
|-
| Shift+’ || Нуруу <br/>(nirugu) || {{Mongol|ᠨᠠ᠊ᠷᠣ᠋ }} || na(shift+’)ro(shift+1) || Наро || Зориудаар нуруу нэмж бичих шаардлагатай үед дарна.
+
| / || Нуруу <br/>(nirugu) || {{Mongol|ᠨᠠ᠊ᠷᠣ᠋ }} || na/ro(shift+1) || Наро || Зориудаар нуруу нэмж бичих шаардлагатай үед дарна.
 
|}
 
|}
  
Line 97: Line 170:
 
! Латин !! Монгол тэмдэгт !! Жишээ !! Дарах товч !! Кириллээр !! Тайлбар
 
! Латин !! Монгол тэмдэгт !! Жишээ !! Дарах товч !! Кириллээр !! Тайлбар
 
|-
 
|-
| Q || {{Mongol|ᠥ }}|| {{Mongol|ᠥᠰ <br/>ᠥᠳᠦ}} || qdv <br/>qs || өд <br/>өс <br/> <br/> <br/> ||
+
| Q || {{Mongol|ᠥ }}|| {{Mongol|ᠥᠳᠦ <br/>ᠥᠰ}} || qdv <br/>qs || өд <br/>өс <br/> <br/> <br/> ||
 
|-
 
|-
| W || {{Mongol|ᠸ}}|| {{Mongol|ᠸᠠᠭᠠᠷ <br/>ᠬᠣᠷᠸᠠ}} || horwa <br/>wagar || хорвоо  <br/>ваар ||
+
| W || {{Mongol|ᠸ}}|| {{Mongol|ᠬᠣᠷᠸᠠ <br/>ᠸᠠᠭᠠᠷ}} || horwa <br/>wagar || хорвоо  <br/>ваар ||
 
|-
 
|-
| E || {{Mongol|ᠡ}}  || {{Mongol|ᠡᠨᠡ <br/>ᠡᠵᠢ}} || eji <br/>ene || ээж <br/>энэ ||
+
| E || {{Mongol|ᠡ}}  || {{Mongol|ᠡᠵᠢ <br/>ᠡᠨᠡ}} || eji <br/>ene || ээж <br/>энэ ||
 
|-
 
|-
| R || {{Mongol|ᠷ}}|| {{Mongol|ᠠᠷᠪᠠᠨ <br/>ᠷᠠᠰᠢᠶᠠᠨ}} || rasiyan<br/>arban || рашаан<br/>арван ||
+
| R || {{Mongol|ᠷ}}|| {{Mongol|ᠷᠠᠰᠢᠶᠠᠨ <br/>ᠠᠷᠪᠠᠨ}} || rasiyan<br/>arban || рашаан<br/>арван ||
 
|-
 
|-
| T || {{Mongol|ᠲ}}|| {{Mongol|ᠲᠡᠮᠡᢉᠡ <br/>ᠲᠡᠷᠡ}} || tere<br/>temefe || тэр <br/>тэмээ ||
+
| T || {{Mongol|ᠲ}}|| {{Mongol|ᠲᠡᠷᠡ <br/>ᠲᠡᠮᠡᢉᠡ}} || tere<br/>temefe || тэр <br/>тэмээ ||
 
|-
 
|-
| Y || {{Mongol|ᠶ}}|| {{Mongol|ᠰᠠᠶ᠋ᠢᠬᠠᠨ <br/>ᠰᠠᠶᠢᠬᠠᠨ <br/>ᠭᠤᠷᠪᠠ ᠶᠢᠨ᠂ ᠣᠷᠤᠨ ᠢᠶᠠᠨ <br/>ᠶᠠᠮᠤᠨ }} || yamun <br/>gurba‘yin <br/>orun‘iyan <br/>sayiqan  <br/>say(shift+1)ihan || яам <br/>гурвын <br/>орноо </br>сайхан <br/>саяхан || 1. Я гийгүүлэгч бүхий үгэнд шууд бичихэд этгэртэй гарна. <br/>2. -йин, ийан/ийэн нөхцөлийг бичихэд шилбэ хэлбэртэй гарна.  <br/>3. Хос эгшгийн бүтцэд бичихэд шууд шилбэ хэлбэртэй гарна. <br/>4. Хос эгшигтэй адил бүтцэд “я” бичих үед ард нь FVS (хувилбар сонгуур) дарахад этгэр хэлбэртэй гарна.  
+
| Y || {{Mongol|ᠶ}}|| {{Mongol|ᠶᠠᠮᠤᠨ ᠭᠤᠷᠪᠠ ᠶ᠋ᠢᠨ<br/>ᠣᠷᠤᠨ ᠢ᠋ᠶᠠᠨ<br/>ᠰᠠᠶᠢᠬᠠᠨ ᠰᠠᠶ᠋ᠢᠬᠠᠨ}} || yamun <br/>gurba‘yin <br/>orun‘iyan <br/>sayiqan  <br/>say(shift+1)ihan || яам <br/>гурвын <br/>орноо </br>сайхан <br/>саяхан || 1. Я гийгүүлэгч бүхий үгэнд шууд бичихэд этгэртэй гарна. <br/>2. -йин, ийан/ийэн нөхцөлийг бичихэд шилбэ хэлбэртэй гарна.  <br/>3. Хос эгшгийн бүтцэд бичихэд шууд шилбэ хэлбэртэй гарна. <br/>4. Хос эгшигтэй адил бүтцэд “я” бичих үед ард нь FVS (хувилбар сонгуур) дарахад этгэр хэлбэртэй гарна.  
 
|-
 
|-
| U || {{Mongol|ᠤ}}|| {{Mongol|ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ <br/>ᠤᠯᠤᠰ}} || ulus <br/>uhagan || улс <br/>ухаан ||
+
| U || {{Mongol|ᠤ}}|| {{Mongol|ᠤᠯᠤᠰ <br/>ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ}} || ulus <br/>uhagan || улс <br/>ухаан ||
 
|-
 
|-
| I || {{Mongol|ᠢ}}|| {{Mongol|ᠢᠵᠢᠯᠢ <br/>ᠢᠨᠢᠶᠡ}} || iniye <br/>ijili || инээ <br/>ижил ||
+
| I || {{Mongol|ᠢ}}|| {{Mongol|ᠢᠨᠢᠶᠡ <br/>ᠢᠵᠢᠯᠢ}} || iniye <br/>ijili || инээ <br/>ижил ||
 
|-
 
|-
| O || {{Mongol|ᠣ}}|| {{Mongol|ᠣᠯᠠᠨ <br/>ᠣᠳᠤ}} || odu <br/>olan || одоо <br/>олон ||
+
| O || {{Mongol|ᠣ}}|| {{Mongol|ᠣᠳᠤ <br/>ᠣᠯᠠᠨ}} || odu <br/>olan || одоо <br/>олон ||
 
|-
 
|-
| P || {{Mongol|ᠫ}}|| {{Mongol|ᠫᠤᠤᠵᠢᠩ <br/>ᠫᠠᠷᠢᠰ}} || paris <br/>puujishift+n || Парис <br/>пуужин ||  
+
| P || {{Mongol|ᠫ}}|| {{Mongol|ᠫᠠᠷᠢᠰ <br/>ᠫᠤᠤᠵᠢᠩ}} || paris <br/>puuji; || Парис <br/>пуужин ||  
 
|-
 
|-
| [ || {{Mongol|}}|| || || || Чагтан “Га” үсэг.
+
| A || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠠᠪᠤ <br/>ᠠᠮᠤᠷ}} || abu <br/>amur || аав <br/>амар ||  
 
|-
 
|-
| A || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠠᠮᠤᠷ <br/>ᠠᠪᠤ}} || abu <br/>amur || аав <br/>амар ||  
+
| S || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠰᠠᠷᠠᠨ <br/>ᠰᠤᠪᠤᠳ}} || saran <br/>subud || саран <br/>сувд ||  
 
|-
 
|-
| S || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠰᠤᠪᠤᠳ <br/>ᠰᠠᠷᠠᠨ}} || saran <br/>subud || саран <br/>сувд || Зарим өвөрмөц бичлэгтэй үгэнд “д” үсгийг хэвтээ бичих хэрэгтэй бол ард нь хувилбар сонгох тэмдэгт  (FVS) буюу shift+1 дарна.  
+
| D || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠡᠳᠡ <br/>ᠡᠳ᠋}} || ende <br/>e(shift+d) || энд <br/>эд || Зарим өвөрмөц бичлэгтэй үгэнд “д” үсгийг хэвтээ бичих хэрэгтэй бол shift+d дарна.  
 
|-
 
|-
| D || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠡᠳ᠋ <br/>ᠡᠳᠡ}} || ende <br/>ed(shift+1) || энд <br/>эд ||  
+
| F || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᢉᠡᠷ <br/>ᢉᢈᠢᠷ}} || fer <br/>fkir || гэр <br/>хир || Эм үгийн “Гэ”
 
|-
 
|-
| F || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᢉᢈᠢᠷ <br/>ᢉᠡᠷ}} || fer <br/>fkir || гэр <br/>хир || Эм үгийн “Гэ”
+
| G || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠭᠠᠯ <br/>ᠭᠠᠷᠴᠠᠭ}}|| gal <br/>garcag || гал <br/>гарчиг || Эр үгийн “Га”
 
|-
 
|-
| G || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠭᠣᠯᠤᠮᠲᠠ <br/>ᠭᠠᠯ}} || gal <br/>golumta || гал <br/>голомт || Эр үгийн “Га”
+
| H || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠬᠠᠤᠯᠢ <br/>ᠬᠠᠴᠢᠨ}} || hauli <br/>hacin || хууль <br/>хачин || Эр үгийн “Ха”
 
|-
 
|-
| H || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠬᠠᠴᠢᠨ <br/>ᠬᠠᠤᠯᠢ}} || hauli <br/>hacin || хууль <br/>хачин || Эр үгийн “Ха”
+
| J || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠵᠢᠯ <br/>ᠵᠠᠷᠢᠮ}} || jil <br/>jarim || жил <br/>зарим ||
 
|-
 
|-
| J || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠵᠠᠷᠢᠮ <br/>ᠵᠢᠯ}} || jil <br/>jarim || жил <br/>зарим ||
+
| K || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᢈᠡᠷᠪᠡ <br/>ᢈᠡᠯᠡ}} || kerbe <br/>kele || хэрвээ <br/>хэл || Эм үгийн “Хэ”
 
|-
 
|-
| K || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᢈᠡᠯᠡ <br/>ᢈᠡᠷᠪᠡ}} || kerbe <br/>kele || хэрвээ <br/>хэл || Эм үгийн “Хэ”
+
| L || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠯᠠ <br/>ᠯᠤᠤᠪᠠᠩ}} || la <br/>luuba; || лаа <br/>лууван ||
 
|-
 
|-
| L || {{Mongol|}}|| {{Mongol|ᠯᠤᠤᠪᠠᠩ <br/>ᠯᠠ}} || la <br/>luuba(shift+n) || лаа <br/>лууван ||
+
| ; || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᠠᠩᠬ᠎ᠠ <br/>ᠡᠩᢈᠡ }} || a;h(shift+a) <br/>e;ke || анх <br/>энх || Их инхлэг
 
|-
 
|-
| Z || {{Mongol|ᠽ}}|| {{Mongol|ᠽᠠᠨᠳᠠᠨ <br/>ᠠᠽᠢ }} || azi <br/>zandan || ази <br/>зандан ||
+
| Z || {{Mongol|ᠽ}}|| {{Mongol|ᠠᠽᠢ  <br/>ᠽᠠᠨᠳᠠᠨ}} || azi <br/>zandan || ази <br/>зандан ||
 
|-
 
|-
| X || {{Mongol|ᠱ}}|| {{Mongol|ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡᠪᠡᠯ <br/>ᠱᠠᠭᠠᠷᠳᠠ}} || xagarda <br/>jixiyelebel || шаард <br/>жишээлбэл ||
+
| X || {{Mongol|ᠱ}}|| {{Mongol|ᠱᠠᠭᠠᠷᠳᠠ <br/>ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡ }} || xagarda <br/>jixiyele || шаард <br/>жишээл ||
 
|-
 
|-
| C || {{Mongol|ᠴ}}|| {{Mongol|ᠴᠢᠮᠡᢉᠡ <br/>ᠴᠠᠭᠠᠨ }} || cagan <br/>cimeke || цагаан <br/>чимээ ||
+
| C || {{Mongol|ᠴ}}|| {{Mongol|ᠴᠠᠭᠠᠨ  <br/>ᠴᠢᠮᠡᢉᠡ}} || cagan <br/>cimefe || цагаан <br/>чимээ ||
 
|-
 
|-
| V || {{Mongol|ᠦ}}|| {{Mongol|ᢈᠦᠮᠦᠨ <br/>ᠦᠨᠦᠷ}} || vnvr <br/>kvmvn || үнэр <br/>хүмүүн ||
+
| V || {{Mongol|ᠦ}}|| {{Mongol|ᠦᠨᠦᠷ <br/>ᢈᠦᠮᠦᠨ}} || vnvr <br/>kvmvn || үнэр <br/>хүмүүн ||
 
|-
 
|-
| B || {{Mongol|ᠪ}}|| {{Mongol|ᠪᠠᠭᠠᠲᠤᠷ <br/>ᠪᠢ}} || bi <br/>bagatur || би <br/>баатар ||
+
| B || {{Mongol|ᠪ}}|| {{Mongol|ᠪᠢ <br/>ᠪᠠᠭᠠᠲᠤᠷ}} || bi <br/>bagatur || би <br/>баатар ||
 
|-
 
|-
| N || {{Mongol|ᠨ}}|| {{Mongol|ᠨᠠᠷᠠ <br/>ᠠᠯᠲᠠᠨ}} || altan <br/>nara || алтан <br/>нар ||
+
| N || {{Mongol|ᠨ}}|| {{Mongol|ᠠᠯᠲᠠᠨ <br/>ᠨᠠᠷᠠ}} || altan <br/>nara || алтан <br/>нар ||
 
|-
 
|-
| M || {{Mongol|ᠮ}}|| {{Mongol|ᠮᠥᠩᢈᠡ <br/>ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ}} || mo(shift+n)gol <br/>mq(shift+n)ke || Монгол <br/>мөнх ||
+
| M || {{Mongol|ᠮ}}|| {{Mongol|ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ <br/>ᠮᠥᠩᢈᠡ}} || mo;gol <br/>mq;ke || Монгол <br/>мөнх ||
 
|}
 
|}
  
Line 158: Line 231:
 
! Латин !! Монгол тэмдэгт !! Жишээ !! Дарах товч !! Кириллээр !! Тайлбар
 
! Латин !! Монгол тэмдэгт !! Жишээ !! Дарах товч !! Кириллээр !! Тайлбар
 
|-
 
|-
| Shift+A || {{Mongol| ᠎ᠠ }} || {{Mongol|ᠠᠬ᠎ᠠ <br/>ᠪᠠᠶᠢᠨ᠎ᠠ}} || bayinshift+a <br/>ahshift+a || байна <br/>ах || Үгийн адагт орсон орхиц А (эгшиг тусгаарлагч MVS тэмдэгтийн хамт)  
+
| Shift+Q || {{Mongol| ᠥ᠋ }} || {{Mongol|ᠪᠠᠲᠤᠮᠥ᠋ᠩᢈᠡ }} || batum(shift+q);ke || Батмөнх || Нийлмэл нэрийн хоёр дахь үгийн  эхний Ө үсгийг шилбэтэй буюу үгийн эхэнд ордог хувилбараар бичихэд ашиглана.
 +
|-
 +
| Shift+W || {{Mongol| ᠸ᠋ }} || || shift+w|| ||
 +
|-
 +
| Shift+R || {{Mongol| ᡁ}} || {{Mongol|ᡁᠢᠯᠢ }} || (shift+r)ili || Жыли || Хятад хэлний “жы” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг.
 +
|-
 +
| Shift+T|| {{Mongol| ᠲ᠋ }} || {{Mongol|ᠮᠧᠲ᠋ᠷ <br/>ᠮᠧᠲ᠋ᠠ }} || m[(shift+t)r <br/>m[(shift+t)a ||метр <br/> мета || Гадаад үгийн дунд ордог босоо “т” үсэг.
 +
|-
 +
| Shift+O || {{Mongol|ᠣ᠋ }} || {{Mongol|ᠻᠢᠨᠣ᠋ <br/>ᠷᠠᠳᠢᠣ᠋ }} || (shift+k)in(shift+o) <br/>radi(shift+o) || кино <br/>радио || Монгол хэлэнд орсон гадаад үгийн төгсгөлийн "О" үсэг
 +
|-
 +
| Shift+F || {{Mongol| ᠹ}} || {{Mongol|ᠹᠠᠻᠰ <br/>ᠹᠧᠷᠮ }} || (shift+f)a(shift+k)s <br/>(shif+f);rm || факс <br/>ферм || Гадаад үгийн “Ф”
 +
|-
 +
| Shift+G || {{Mongol| ᠭ᠋ }} || || shift+g|| ||
 +
|-
 +
| Shift+H || {{Mongol| ᠾ}} || {{Mongol|ᠾᠷᠣᠮ <br/>ᠾᠯᠣᠷ }} || (shift+h)rom <br/>(shift+h)lor || хром <br/>хлор || Гадаад үгийн “Х”
 +
|-
 +
| Shift+J || {{Mongol| ᠵ᠋ }} || || shift+j|| ||
 +
|-
 +
| Shift+K || {{Mongol| ᠻ}} || {{Mongol|ᠻᠢᠨᠣ᠋ <br/>ᠻᠢᠷᠢᠯᠯ }} || (shift+k)in(shift+o) <br/>(shift+k)irill || кино <br/>кирилл || Гадаад үгийн “К”
 +
|-
 +
| Shift+L || {{Mongol| ᡀ}} || {{Mongol|ᡀᠠᠭᠪᠠ <br/>ᡀᠠᠰᠠ }} || (shift+l)agba <br/>(shift+l)asa || лхагва <br/>Лхас || “Лх”
 +
|-
 +
| [ || {{Mongol| ᠧ}} || {{Mongol|ᠸᠧᠪ <br/>ᠯᠧᠨᠢᠨ }} || w[b <br/>l[nin || веб <br/>ленин || Гадаад үгийн “Е”
 +
|-
 +
| Shift+; || {{Mongol| ᡂ}} || {{Mongol|ᡂᠢ }} || (Shift+;)i || чий || Хятад хэлний “qi” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг.
 +
|-
 +
| Shift+Z || {{Mongol| ᠿ}} || {{Mongol|ᠿᠦᠷᠨᠠᠯ <br/>ᠿᠦᠻᠣᠸ}} || (shift+z)vrnal <br/>(shift+z)v(shift+k)ow || журнал <br/>Жуков || Гадаад үгийн “Ж”
 +
|-
 +
| Shift+X || {{Mongol| ᠺ}} || {{Mongol| }} || (Shift+x)i || || Чагтан “га” үсэг.
 +
|-
 +
| Shift+C || {{Mongol| ᠼ}} || {{Mongol|ᠼᠢᠷᠻᠣᠨ <br/>ᠸᠠᠻᠼᠢᠨ }} || (shift+c)ir(shift+k)on <br/>wa(shift+k)(shift+c)in || циркон <br/>вакцин || Гадаад үгийн “Ц” 
 +
|-
 +
| Shift+N || {{Mongol| ᠨ᠋ }} || {{Mongol|ᠼᠧᠮᠧᠨ᠋ᠲ <br/>ᠰᠲ᠋ᠠᠨ᠋ᠼᠢ  }} || (shift+c)[m[(shift+n)t <br/>s(shift+t)a(shift+n)(shift+c)i || цемент <br/>станц || Гадаад үгэнд гийгүүлэгчийн өмнө болон үгийн төгсгөлд орсон “Н” үсэг
 +
|}
 +
 
 +
=== Нөхцөл бичих нь ===
 +
{| class="wikitable"
 +
|-
 +
! Латин !! Монгол тэмдэгт !! Жишээ !! Дарах товч !! Кириллээр !! Тайлбар
 +
|-
 +
| Shift+Y || {{Mongol| ᠶ᠋ᠢᠨ}} || {{Mongol|ᠪᠠᠷᠢᠮᠲᠠ ᠶ᠋ᠢᠨ <br/>ᠳᠡᠯᢉᠡᠴᠡ ᠶ᠋ᠢᠨ}} || barimta(space)(shift+y)in <br/>delfece(space)(shift+y)in || баримтын <br/>дэлгэцийн || Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-йин" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 +
|-
 +
|  || {{Mongol| ᠶ᠋ᠢ}} || {{Mongol|ᠴᠢᠳᠠᠪᠤᠷᠢ ᠶ᠋ᠢ <br/>ᠪᠢᠴᠢᠯᢉᠡ ᠶᠢ }} || cidaburi(space)(shift+y)i <br/>bicilfe(space)(shift+y)i || чадварыг <br/>бичлэгийг || Заахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-йи" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 +
|-
 +
| Shift+U || {{Mongol| ᠤ᠋}} || {{Mongol|ᠤᠰᠤᠨ ᠤ᠋ <br/>ᠨᠠᠷᠠᠨ ᠤ᠋}} || usun(space)(shift+u) <br/>naran(space)(shift+u) || усны <br/>нарны || Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-у" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 +
|-
 +
| || {{Mongol| ᠤ᠋ᠨ}} || {{Mongol|ᠤᠯᠤᠰ ᠤ᠋ᠨ <br/>ᠭᠠᠷᠠᠭ ᠤ᠋ᠨ}} || ulus(space)(shift+u)n <br/>garag(space)(shift+u)n || улсын <br/>гаргийн || Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-ун" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+E || {{Mongol| ᠎ᠡ }} || {{Mongol|ᠨᠡᠷ᠎ᠡ <br/>ᢈᠡᠨ᠎ᠡ <br/>ᠡᠩᢈᠡ}} || gen(shift+e) <br/>ner(shift+e) || гэнэ <br/>нэр || Үгийн адагт орсон орхиц Э  (эгшиг тусгаарлагч MVS тэмдэгтийн хамт)
+
| || {{Mongol| ᠤ᠋ᠳ}} || {{Mongol|ᠵᠠᠭᠪᠤᠷ ᠤ᠋ᠳ <br/>ᠪᠣᠳᠤᠯ ᠤ᠋ᠳ}} || jagbur(space)(shift+u)d <br/>bodul(space)(shift+u)d || загварууд <br/>бодлууд || Олон тооны нөхцөлийн "-уд" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+N || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᠠᠩᠬ᠎ᠠ <br/>ᡀᠠᠰᠠ}} || a(shift+n)h(shift+a) <br/>e(shift+n)ke || анх <br/>энх || Их инхлэг
+
| Shift+I || {{Mongol| ᠢ᠋}} || {{Mongol|ᠠᠵᠢᠯ ᠢ᠋ <br/>ᢈᠢᠴᠢᠶᠡᠯ ᠢ᠋ }} || ajil(space)(shift+i) <br/>kiciyel(space)(shift+i) || ажлыг <br/>хичээлийг || Заахын тийн ялгалын нөхцөлийн "и" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+L || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᡀᠠᠭᠪᠠ <br/>ᠯᠧᠨᠢᠨ}} || (shift+l)agba <br/>(shift+l)asa || лхагва <br/>Лхас || “Лх”
+
| || {{Mongol| ᠢ᠋ᠶᠠᠷ <br/> ᠢ᠋ᠶᠡᠷ }} || {{Mongol|ᠲᠣᠭᠲᠠᠭᠠᠯ ᠢ᠋ᠶᠠᠷ <br/>ᢈᠡᠷᠡᢉᠰᠡᠯ ᠢ᠋ᠶᠡᠷ}} || togtagal(space)(shift+i)yar <br/>kerefsel(space)(shift+i)yer || тогтоолоор <br/>хэрэгслээр || Үйлдэхийн тийн ялгалын нөхцөлийн "ийар, ийэр" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| ; || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᠸᠧᠪ <br/>ᠻᠢᠷᠢᠯᠯ}} || w;b <br/>l;nin || веб <br/>ленин || Гадаад үгийн “Е”
+
| || {{Mongol| ᠢ᠋ᠶᠠᠨ <br/> ᠢ᠋ᠶᠡᠨ }} || {{Mongol|ᠪᠠᠯ ᠢ᠋ᠶᠠᠨ <br/>ᠦᠵᠦᢉ ᠢ᠋ᠶᠡᠨ}} || bal(space)(shift+i)yan <br/>vjvf(space)(shift+i)yen || балаа <br/>үзгээ || Хамаатуулахын нөхцөлийн "ийан, ийэн" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+K || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᠻᠢᠨᠣ᠋ <br/>ᠹᠧᠷᠮ}} || (shift+k)ino(shift+1) <br/>(shift+k)irill || кино <br/>кирилл || Гадаад үгийн “К” 
+
| Shift+A || {{Mongol| ᠠ᠋ᠴᠠ }} || {{Mongol|ᠰᠠᠨᠠᠯ ᠠ᠋ᠴᠠ <br/>ᠲᠤᠰᠢᠶᠠᠯ ᠠ᠋ᠴᠠ}} || sanal(space)(shift+a)ca <br/>tusiyal(space)(shift+a)ca || саналаас <br/>тушаалаас || Гарахын тийн ялгалын нөхцөлийн "ача" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+F || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᠹᠠᠻᠰ <br/>ᠸᠠᠻᠼᠢᠨ}} || (shift+f)a(shift+k)s <br/>(shif+f);rm || факс <br/>ферм || Гадаад үгийн “Ф” 
+
| Shift+D || {{Mongol| ᠳ᠋ᠤ}} || {{Mongol|ᠨᠣᠮ ᠳ᠋ᠤ <br/>ᠳᠡᠯᠡᢈᠡᠢ ᠳ᠋ᠦ}} || nom(space)(shift+d)u <br/>delekei(space)(shift+d)v || номд <br/>дэлхийд || Өгөх оршихын тийн ялгалын "-ду, -дү" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+C || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᠼᠢᠷᠻᠣᠨ <br/>ᠾᠯᠣᠷ}} || (shift+c)ir(shift+k)on <br/>wa(shift+k)(shift+c)in || циркон <br/>вакцин || Гадаад үгийн “Ц” 
+
| Shift+V || {{Mongol| ᠦ᠋}} || {{Mongol|ᢈᠡᠯᠡᠨ ᠦ᠋ <br/>ᢈᠦᠮᠦᠨ ᠦ᠋}} || kelen(space)(shift+v) <br/>kvmvn(space)(shift+v) || хэлний <br/>хүний || Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-ү" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+H || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᠾᠷᠣᠮ <br/>ᠿᠦᠻᠣᠸ}} || (shift+h)rom <br/>(shift+h)lor || хром <br/>хлор || Гадаад үгийн “Х”
+
| || {{Mongol| ᠦ᠋ᠨ}} || {{Mongol|ᢉᠡᠷᠡᠯ ᠦ᠋ᠨ <br/>ᠳᠡᠪᠲᠡᠷ ᠦ᠋ᠨ}} || ferel(space)(shift+v)n <br/>debter(space)(shift+v)n ||гэрлийн <br/>дэвтрийн || Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-үн" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+J || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᠿᠦᠷᠨᠠᠯ }} || (shift+j)vrnal <br/>(shift+j)v(shift+k)ow || журнал <br/>Жуков || Гадаад үгийн “Ж”
+
| || {{Mongol| ᠦ᠋ᠳ}} || {{Mongol|ᠲᠡᠮᠳᠡᢉ ᠦ᠋ᠳ <br/>ᠦᠰᠦᢉ ᠦ᠋ᠳ }} || temdef(space)(shift+v)d <br/>vsvf(space)(shift+v)d ||тэмдгүүд <br/>үсгүүд || Олон тооны нөхцөлийн "-үд" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+Q || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᡂᠢ }} || (Shift+q)i || чий <br/>Жыли || Хятад хэлний “qi” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг.
+
| || {{Mongol| ᠨᠦ᠋ᢉᠦᠳ}} || {{Mongol|ᠮᠡᠳᠡᢉᠡ ᠨᠦ᠋ᢉᠦᠳ <br/>ᠵᠦᠵᠦᢉᠡ ᠨᠦ᠋ᢉᠦᠳ }} || medefe(space)n(shift+v)fvd <br/>jvjvfe(space)n(shift+v)fvd ||мэдээнүүд <br/>жүжгүүд || Олон тооны нөхцөлийн "-нүгүд" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 
|-
 
|-
| Shift+Z || {{Mongol| }} || {{Mongol|ᡁᠢᠯᠢ }} || (shift+z)ili ||  || Хятад хэлний “жы” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг.
+
| || {{Mongol| ᠯᠦ᠋ᢉᠡ}} || {{Mongol|ᢈᠡᠯᠡᠴᠡ ᠯᠦ᠋ᢉᠡ }} || kelece(space)l(shift+v)fe ||хэлц лүгээ || Хамтрахын тийн ялгалын нөхцөлийн эртний хэлбэр "лүгэ" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
 +
|-
 +
|Шууд бичих || {{Mongol|ᠲᠤ᠂ ᠲᠦ  <br/> ᠡᠴᠡ <br/> ᠪᠠᠷ᠂  ᠪᠡᠷ <br/>ᠲᠠᠢ᠂ ᠲᠡᠢ <br/>ᠯᠤᠭ᠎ᠠ <br/>ᠤᠷᠤᠭᠤ <br/>ᠪᠠᠨ᠂ ᠪᠡᠨ <br/> ᠨᠠᠷ <br/>ᠨᠤᠭᠤᠳ }} ||tu, tv <br/> ece <br/> bar, ber <br/> tai, tei <br/> lug'a <br/> urugu <br/> ban, ben <br/> nar <br/>nugud|| ||ту, тү <br/> эчэ <br/> бар, бэр <br/>таи, тэи <br/> луга <br/> уругу <br/> бан, бэн <br/> нар <br/> нугуд ||Өгөх орших, гарах, үйлдэх, хамтрах, чиглэхийн тийн ялгал болон олон тооны эдгээр нөхцөлүүдийг Shift товч ашиглахгүй буюу шууд бичнэ.  
 
|}
 
|}

Latest revision as of 17:29, 9 November 2023

Бичих зөвлөмж

Бэлтгэл

Монгол бичихээр компьютерт бичихийн тулд дараах үндсэн алхмуудыг дагаарай.

  1. Фонт
    Монгол бичгийн фонт суулгах заавар
  2. Гарын драйвер
    Өөрийн үйлдлийн системд тохирсон гарын драйвер суулгах заавар
  3. Бичвэрийн программ
    Монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихийн тулд босоо чиглэл дэмждэг бичвэрийн программ байх шаардлагатай.
    • Виндоус үйлдлийн системд Майкрософт оффис 2007 ба түүнээс шинэ хувилбар
    • Мак үйлдлийн системд Лайбре оффис
    • Линүкс үйлдлийн системд Лайбре оффис юм уу Опеноффис дээр бичихийг зөвлөж байна.
    Хэрвээ танд оффис байхгүй бол үйлдлийн системдээ тохирсон төлбөргүй, нээлттэй эх бүхий Лайбре оффис, Опен оффисыг татаж аваарай.
  4. Гарын байрлал
    Доорх зурагт монгол бичгийн гарын байрлалыг харуулав.
    Анхаарах : Монгол бичгийн гарын байрлал нь латин цагаан толгойн qwerty байрлалтай бараг адил бөгөөд Гэ-f, Га-g, Ха-h, Хэ-k үсгүүд дээр тус тус байршиж байгааг анхаарна уу.
Гарын байрлал

Оффисын программууд дээр бичих

Майкрософт оффис

Майкрософт оффис нь 2007 ба түүнээс шинэ хувилбартаа босоо чиглэл дэмждэг болсон. Та майкрософт оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагана уу.


БАРИМТЫН ТОХИРГОО

1. Хэлээ сонгох:

Хэлээ "Mongolian (Traditional Mongolian, Mongolia)" болгон сонгох (Таны үйлдлийн систем виндоус 7 бол "Mongolian (Traditional Mongolian, PRC)"-г сонгоно)
Бэлтгэл хэсэгт гарын драйвер суулгаснаар таны хэлний сонголтод монгол бичиг орж ирсэн байх болно.

Хэл сонгох

2. Майкрософт оффист босоо чиглэл идэвхжүүлэх:

Оффисын Page Layout цэсний Text Direction-аас Vertical for Mongolian-ыг сонгон босоо чиглэл идэвхжүүлнэ.

Босоо чиглэл

3. Бичих:

Тунгаамал загварыг дэмжсэн фонт сонгоно. (MongolianScript, Classical Mongolian Dashtseden гэх мэт)
Ингээд л шууд бичиж эхэлнэ.

Фонт сонгох

Лайбре оффис

Та Лайбре оффист монгол бичгээр босоо чиглэлд бичихдээ дараах алхмуудыг дагана уу.

ҮНДСЭН ТОХИРГОО

CTL идэвхжүүлэх алхам 1:

CTL буюу "Төвөгтэй бичвэрийг зураглах" сонголтыг идэвхжүүлэхдээ Tools->Language->For All Text->More-г сонгоно.

CTL идэвхжүүлэх
CTL идэвхжүүлэх алхам 2:

Гарч ирсэн цонхноос Asian болон Complex text layout-г идэвхжүүлэн Apply дарна.

CTL идэвхжүүлэх
CTL-ийн үндсэн фонт сонгох:

CTL-ийн үндсэн фонтоор монгол бичгийн фонт сонгосноор таныг монгол бичгээр бичиж эхлэхэд автоматаар танин тухайн фонт руу шилжинэ.
Basic Fonts(CTL) рүү орон фонтыг монгол бичгийн фонт болгон тохируулна

Фонт тохируулах

Санамж: Эдгээр алхмуудыг нэг удаа тохируулахад таны тохиргоо хадгалагдах тул оффис нээх бүрдээ тохируулах шаардлагагүй.


БАРИМТЫН ТОХИРГОО

Босоо чиглэл идэвхжүүлэх алхам 1:

Format цэсний Page-ийг сонгоно.

Босоо чиглэл тохируулах
Босоо чиглэл идэвхжүүлэх алхам 2:

Text direction-ээс Left-to-right(vertical) сонгоно. Ингэснээр та тухайн баримтад босоо чиглэлд бичих боломжтой болно.

Санамж: Хэрвээ таны оффис хуучирсан хувилбар бол энэ хэсэгт Left-to-right(vertical) сонголт гарч ирэхгүй. Тиймээс оффисоо шинэчлэх эсвэл энэ хэсэгт бичсэнчлэн загвар файлыг Лайбре оффисоор нээн бичнэ.

Босоо чиглэл тохируулах
Монгол бичгээр бичих:

1. Хэлний сонголтоос "Mongolian (Mongolian script, Bolorsoft)"-г сонгоно.
2. Бичнэ.

Бичих

Опен оффис

Опен оффис монгол бичгийн босоо чиглэл дэмждэг боловч тохиргоо нь нээгдээгүй тул загвар файлын тусламжтай бичнэ. Ийнхүү бичихдээ дараах алхмуудыг дагна уу.

Опен оффист бичих заавар

Загвар файл татаж авах:

Энэ холбоосоор орж загвар файл татаж авна. Татсан загвар файл дээр хулганын баруун товчийг дарж "Open with"-ыг сонгоно.

Загвар файл нээх
Загвар файл нээх:

Гарч ирсэн цонхноос Опен оффис программыг сонгоно. Цаашид энэ файлыг дандаа Опен оффисоор нээхийг хүсвэл "Always use this app to open .ott files" цонхыг идэвхжүүлэн OK дарна.

Загвар файл нээх
Загвар файл нээх:

Нээгдсэн загвар файл дараах байдалтай харагдана. Үсгийн фонт өөр харагдаж байвал танд тухайн фонт суугаагүй байна гэсэн үг. (Фонтуудыг https://www.mngl.net/ хаягаас татаж авна.)
Та монгол бичгээр бичих бүрдээ энэхүү файлыг засварлан бичиж болно.

Загвар файл нээх
Хэл сонгох:

Хэлээ "Mongolian (Traditional Mongolian, Mongolia)" болгон сонгоно. (Таны үйлдлийн систем виндоус 7 бол "Mongolian (Traditional Mongolian, PRC)"-г сонгоно)
Бэлтгэл хэсэгт гарын драйвер суулгаснаар таны хэлний сонголтод монгол бичиг орж ирсэн байх болно.

Ингээд Опен оффис программ дээр босоо чиглэлд бичих боломжтой боллоо.

Хэл сонгох

Санамж: Хэрвээ та Мак үйлдлийн системийн хэрэглэгч бол Опен оффисын Мак дээрх хувилбар чиглэлийн алдаатай тул ижил төстэй Лайбре оффис программыг хэрэглэхийг зөвлөж байна.

Гарын байрлал

Монгол бичгээр хурдан, зөв бичихийн тулд гарын байрлал болон тусгай тэмдэгтүүдийн талаар мэдэх шаардлагатай.

Гарын байрлал

Тусгай тэмдэгтийн тайлбар

Латин товч Нэр Жишээ Тайлбар
Монгол бичгээр Дарах товч Кириллээр
Shift+1 Хувилбар сонгуур
(FVS -
Free variation selector)
ᠠᠲ᠋ᠣᠮ
ᠡᠳ᠋
ᠯᠧᠨ᠋ᠲ
ᠻᠢᠨᠣ᠋
ᠪᠦ᠋ᠦ
at(shift+1)om
ed(shift+1)
l[n(shift+1)t
(shift+k)ino(shift+1)
bv(shift+1)v
атом
эд
лент
кино
бүү
Үсгийн онцлог хэлбэрийг гаргахын тулд тухайн үсгийнхээ ард дарна.
Shift+2 Тэг урттай холбогч
(ZWJ-
Zero width joiner)
ᠠᠯᠲᠠᠨ‍ᠣᠳᠤ
ᠨᠠᠰᠤᠨ‍ᠤᠷᠲᠤ
ᠮᠡᠨᠳᠦ‍ᠠᠮᠤᠷ
ᠠᠨᠤ‍ᠦᠵᠢᠨ
altan(shift+2)odu
nasun(shift+2)urtu
mendv(shift+2)amur
anu(shift+2)vjin
Алтан-Од
Насан-Урт
Мэнд-Амар
А. Ану-Үжин
Өвөр Монголд дээрх тохиолдолд залгаж бичих ба эгшгийг үгийн эхний хэлбэрээр нь, гэхдээ титмийг шүд болгон бичдэг.
ᠠ‍
ᠡ‍
ᠣ‍᠂
ᠦ‍ ᠂
a(shift+2)
e(shift+2)
o(shift+2),
v(shift+2),
А
Э
О.
Ү.
Овгийн эхний үсэг, цагаан толгой гэх мэтэд үсгийг дангаар бичих үед дарна.
' Эгшиг тусгаарлагч
(MVS –
Mongolian vowel separator)
ᠪᠠᠶᠢᠨ᠎ᠠ
ᠠᠬ᠎ᠠ
ᢈᠡᠯᠡᠨ᠎ᠡ
ᠪᠢᠴᠢᠯ᠎ᠡ
bayin'a
ah'a
kelen'e
bicil'e
байна
ах
хэлнэ
бичлээ
Үгээс тусад нь бичих эгшгийн өмнө дарна.
Хялбарчлахын үүднээс Alt+a, Alt+e дээр мөн байрлуулсан.
Shift+/ Зураас
(soft hyphen)
ᠠᠯᠲᠠᠨ᠆ᠣᠳᠤ
ᠨᠠᠰᠤᠨ᠆ᠤᠷᠲᠤ
ᠮᠡᠨᠳᠦ᠆ᠠᠮᠤᠷ
ᠠᠨᠤ᠆ᠦᠵᠢᠨ
altan(shift+/)odu
nasun(shift+/)urtu
mendv(shift+/)amur
anu(shift+/)vjin
Алтан-Од
Насан-Урт
Мэнд-Амар
Ану-Үжин
Монголд хоёроос дээш үгээс бүтсэн нэрийн хоёр дахь үг эгшгээр эхэлж байвал зураас тавьдаг.
/ Нуруу
(nirugu)
ᠨᠠ᠊ᠷᠣ᠋ na/ro(shift+1) Наро Зориудаар нуруу нэмж бичих шаардлагатай үед дарна.

Үсгийн тайлбар

Латин Монгол тэмдэгт Жишээ Дарах товч Кириллээр Тайлбар
Q ᠥᠳᠦ
ᠥᠰ
qdv
qs
өд
өс


W ᠬᠣᠷᠸᠠ
ᠸᠠᠭᠠᠷ
horwa
wagar
хорвоо
ваар
E ᠡᠵᠢ
ᠡᠨᠡ
eji
ene
ээж
энэ
R ᠷᠠᠰᠢᠶᠠᠨ
ᠠᠷᠪᠠᠨ
rasiyan
arban
рашаан
арван
T ᠲᠡᠷᠡ
ᠲᠡᠮᠡᢉᠡ
tere
temefe
тэр
тэмээ
Y ᠶᠠᠮᠤᠨ ᠭᠤᠷᠪᠠ ᠶ᠋ᠢᠨ
ᠣᠷᠤᠨ ᠢ᠋ᠶᠠᠨ
ᠰᠠᠶᠢᠬᠠᠨ ᠰᠠᠶ᠋ᠢᠬᠠᠨ
yamun
gurba‘yin
orun‘iyan
sayiqan
say(shift+1)ihan
яам
гурвын
орноо
сайхан
саяхан
1. Я гийгүүлэгч бүхий үгэнд шууд бичихэд этгэртэй гарна.
2. -йин, ийан/ийэн нөхцөлийг бичихэд шилбэ хэлбэртэй гарна.
3. Хос эгшгийн бүтцэд бичихэд шууд шилбэ хэлбэртэй гарна.
4. Хос эгшигтэй адил бүтцэд “я” бичих үед ард нь FVS (хувилбар сонгуур) дарахад этгэр хэлбэртэй гарна.
U ᠤᠯᠤᠰ
ᠤᠬᠠᠭᠠᠨ
ulus
uhagan
улс
ухаан
I ᠢᠨᠢᠶᠡ
ᠢᠵᠢᠯᠢ
iniye
ijili
инээ
ижил
O ᠣᠳᠤ
ᠣᠯᠠᠨ
odu
olan
одоо
олон
P ᠫᠠᠷᠢᠰ
ᠫᠤᠤᠵᠢᠩ
paris
puuji;
Парис
пуужин
A ᠠᠪᠤ
ᠠᠮᠤᠷ
abu
amur
аав
амар
S ᠰᠠᠷᠠᠨ
ᠰᠤᠪᠤᠳ
saran
subud
саран
сувд
D ᠡᠳᠡ
ᠡᠳ᠋
ende
e(shift+d)
энд
эд
Зарим өвөрмөц бичлэгтэй үгэнд “д” үсгийг хэвтээ бичих хэрэгтэй бол shift+d дарна.
F ᢉᠡᠷ
ᢉᢈᠢᠷ
fer
fkir
гэр
хир
Эм үгийн “Гэ”
G ᠭᠠᠯ
ᠭᠠᠷᠴᠠᠭ
gal
garcag
гал
гарчиг
Эр үгийн “Га”
H ᠬᠠᠤᠯᠢ
ᠬᠠᠴᠢᠨ
hauli
hacin
хууль
хачин
Эр үгийн “Ха”
J ᠵᠢᠯ
ᠵᠠᠷᠢᠮ
jil
jarim
жил
зарим
K ᢈᠡᠷᠪᠡ
ᢈᠡᠯᠡ
kerbe
kele
хэрвээ
хэл
Эм үгийн “Хэ”
L ᠯᠠ
ᠯᠤᠤᠪᠠᠩ
la
luuba;
лаа
лууван
; ᠠᠩᠬ᠎ᠠ
ᠡᠩᢈᠡ
a;h(shift+a)
e;ke
анх
энх
Их инхлэг
Z ᠠᠽᠢ
ᠽᠠᠨᠳᠠᠨ
azi
zandan
ази
зандан
X ᠱᠠᠭᠠᠷᠳᠠ
ᠵᠢᠱᠢᠶᠡᠯᠡ
xagarda
jixiyele
шаард
жишээл
C ᠴᠠᠭᠠᠨ
ᠴᠢᠮᠡᢉᠡ
cagan
cimefe
цагаан
чимээ
V ᠦᠨᠦᠷ
ᢈᠦᠮᠦᠨ
vnvr
kvmvn
үнэр
хүмүүн
B ᠪᠢ
ᠪᠠᠭᠠᠲᠤᠷ
bi
bagatur
би
баатар
N ᠠᠯᠲᠠᠨ
ᠨᠠᠷᠠ
altan
nara
алтан
нар
M ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠮᠥᠩᢈᠡ
mo;gol
mq;ke
Монгол
мөнх

Шифттэй дарагдах болон гадаад үсгүүд

Латин Монгол тэмдэгт Жишээ Дарах товч Кириллээр Тайлбар
Shift+Q ᠥ᠋ ᠪᠠᠲᠤᠮᠥ᠋ᠩᢈᠡ batum(shift+q);ke Батмөнх Нийлмэл нэрийн хоёр дахь үгийн эхний Ө үсгийг шилбэтэй буюу үгийн эхэнд ордог хувилбараар бичихэд ашиглана.
Shift+W ᠸ᠋ shift+w
Shift+R ᡁᠢᠯᠢ (shift+r)ili Жыли Хятад хэлний “жы” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг.
Shift+T ᠲ᠋ ᠮᠧᠲ᠋ᠷ
ᠮᠧᠲ᠋ᠠ
m[(shift+t)r
m[(shift+t)a
метр
мета
Гадаад үгийн дунд ордог босоо “т” үсэг.
Shift+O ᠣ᠋ ᠻᠢᠨᠣ᠋
ᠷᠠᠳᠢᠣ᠋
(shift+k)in(shift+o)
radi(shift+o)
кино
радио
Монгол хэлэнд орсон гадаад үгийн төгсгөлийн "О" үсэг
Shift+F ᠹᠠᠻᠰ
ᠹᠧᠷᠮ
(shift+f)a(shift+k)s
(shif+f);rm
факс
ферм
Гадаад үгийн “Ф”
Shift+G ᠭ᠋ shift+g
Shift+H ᠾᠷᠣᠮ
ᠾᠯᠣᠷ
(shift+h)rom
(shift+h)lor
хром
хлор
Гадаад үгийн “Х”
Shift+J ᠵ᠋ shift+j
Shift+K ᠻᠢᠨᠣ᠋
ᠻᠢᠷᠢᠯᠯ
(shift+k)in(shift+o)
(shift+k)irill
кино
кирилл
Гадаад үгийн “К”
Shift+L ᡀᠠᠭᠪᠠ
ᡀᠠᠰᠠ
(shift+l)agba
(shift+l)asa
лхагва
Лхас
“Лх”
[ ᠸᠧᠪ
ᠯᠧᠨᠢᠨ
w[b
l[nin
веб
ленин
Гадаад үгийн “Е”
Shift+; ᡂᠢ (Shift+;)i чий Хятад хэлний “qi” үеийг тэмдэглэх тусгай үсэг.
Shift+Z ᠿᠦᠷᠨᠠᠯ
ᠿᠦᠻᠣᠸ
(shift+z)vrnal
(shift+z)v(shift+k)ow
журнал
Жуков
Гадаад үгийн “Ж”
Shift+X (Shift+x)i Чагтан “га” үсэг.
Shift+C ᠼᠢᠷᠻᠣᠨ
ᠸᠠᠻᠼᠢᠨ
(shift+c)ir(shift+k)on
wa(shift+k)(shift+c)in
циркон
вакцин
Гадаад үгийн “Ц”
Shift+N ᠨ᠋ ᠼᠧᠮᠧᠨ᠋ᠲ
ᠰᠲ᠋ᠠᠨ᠋ᠼᠢ
(shift+c)[m[(shift+n)t
s(shift+t)a(shift+n)(shift+c)i
цемент
станц
Гадаад үгэнд гийгүүлэгчийн өмнө болон үгийн төгсгөлд орсон “Н” үсэг

Нөхцөл бичих нь

Латин Монгол тэмдэгт Жишээ Дарах товч Кириллээр Тайлбар
Shift+Y ᠶ᠋ᠢᠨ ᠪᠠᠷᠢᠮᠲᠠ ᠶ᠋ᠢᠨ
ᠳᠡᠯᢉᠡᠴᠡ ᠶ᠋ᠢᠨ
barimta(space)(shift+y)in
delfece(space)(shift+y)in
баримтын
дэлгэцийн
Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-йин" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
ᠶ᠋ᠢ ᠴᠢᠳᠠᠪᠤᠷᠢ ᠶ᠋ᠢ
ᠪᠢᠴᠢᠯᢉᠡ ᠶᠢ
cidaburi(space)(shift+y)i
bicilfe(space)(shift+y)i
чадварыг
бичлэгийг
Заахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-йи" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+U ᠤ᠋ ᠤᠰᠤᠨ ᠤ᠋
ᠨᠠᠷᠠᠨ ᠤ᠋
usun(space)(shift+u)
naran(space)(shift+u)
усны
нарны
Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-у" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
ᠤ᠋ᠨ ᠤᠯᠤᠰ ᠤ᠋ᠨ
ᠭᠠᠷᠠᠭ ᠤ᠋ᠨ
ulus(space)(shift+u)n
garag(space)(shift+u)n
улсын
гаргийн
Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-ун" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
ᠤ᠋ᠳ ᠵᠠᠭᠪᠤᠷ ᠤ᠋ᠳ
ᠪᠣᠳᠤᠯ ᠤ᠋ᠳ
jagbur(space)(shift+u)d
bodul(space)(shift+u)d
загварууд
бодлууд
Олон тооны нөхцөлийн "-уд" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+I ᠢ᠋ ᠠᠵᠢᠯ ᠢ᠋
ᢈᠢᠴᠢᠶᠡᠯ ᠢ᠋
ajil(space)(shift+i)
kiciyel(space)(shift+i)
ажлыг
хичээлийг
Заахын тийн ялгалын нөхцөлийн "и" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
ᠢ᠋ᠶᠠᠷ
ᠢ᠋ᠶᠡᠷ
ᠲᠣᠭᠲᠠᠭᠠᠯ ᠢ᠋ᠶᠠᠷ
ᢈᠡᠷᠡᢉᠰᠡᠯ ᠢ᠋ᠶᠡᠷ
togtagal(space)(shift+i)yar
kerefsel(space)(shift+i)yer
тогтоолоор
хэрэгслээр
Үйлдэхийн тийн ялгалын нөхцөлийн "ийар, ийэр" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
ᠢ᠋ᠶᠠᠨ
ᠢ᠋ᠶᠡᠨ
ᠪᠠᠯ ᠢ᠋ᠶᠠᠨ
ᠦᠵᠦᢉ ᠢ᠋ᠶᠡᠨ
bal(space)(shift+i)yan
vjvf(space)(shift+i)yen
балаа
үзгээ
Хамаатуулахын нөхцөлийн "ийан, ийэн" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+A ᠠ᠋ᠴᠠ ᠰᠠᠨᠠᠯ ᠠ᠋ᠴᠠ
ᠲᠤᠰᠢᠶᠠᠯ ᠠ᠋ᠴᠠ
sanal(space)(shift+a)ca
tusiyal(space)(shift+a)ca
саналаас
тушаалаас
Гарахын тийн ялгалын нөхцөлийн "ача" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+D ᠳ᠋ᠤ ᠨᠣᠮ ᠳ᠋ᠤ
ᠳᠡᠯᠡᢈᠡᠢ ᠳ᠋ᠦ
nom(space)(shift+d)u
delekei(space)(shift+d)v
номд
дэлхийд
Өгөх оршихын тийн ялгалын "-ду, -дү" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Shift+V ᠦ᠋ ᢈᠡᠯᠡᠨ ᠦ᠋
ᢈᠦᠮᠦᠨ ᠦ᠋
kelen(space)(shift+v)
kvmvn(space)(shift+v)
хэлний
хүний
Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-ү" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
ᠦ᠋ᠨ ᢉᠡᠷᠡᠯ ᠦ᠋ᠨ
ᠳᠡᠪᠲᠡᠷ ᠦ᠋ᠨ
ferel(space)(shift+v)n
debter(space)(shift+v)n
гэрлийн
дэвтрийн
Харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн "-үн" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
ᠦ᠋ᠳ ᠲᠡᠮᠳᠡᢉ ᠦ᠋ᠳ
ᠦᠰᠦᢉ ᠦ᠋ᠳ
temdef(space)(shift+v)d
vsvf(space)(shift+v)d
тэмдгүүд
үсгүүд
Олон тооны нөхцөлийн "-үд" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
ᠨᠦ᠋ᢉᠦᠳ ᠮᠡᠳᠡᢉᠡ ᠨᠦ᠋ᢉᠦᠳ
ᠵᠦᠵᠦᢉᠡ ᠨᠦ᠋ᢉᠦᠳ
medefe(space)n(shift+v)fvd
jvjvfe(space)n(shift+v)fvd
мэдээнүүд
жүжгүүд
Олон тооны нөхцөлийн "-нүгүд" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
ᠯᠦ᠋ᢉᠡ ᢈᠡᠯᠡᠴᠡ ᠯᠦ᠋ᢉᠡ kelece(space)l(shift+v)fe хэлц лүгээ Хамтрахын тийн ялгалын нөхцөлийн эртний хэлбэр "лүгэ" хувилбарыг бичихэд ашиглана.
Шууд бичих ᠲᠤ᠂ ᠲᠦ
ᠡᠴᠡ
ᠪᠠᠷ᠂ ᠪᠡᠷ
ᠲᠠᠢ᠂ ᠲᠡᠢ
ᠯᠤᠭ᠎ᠠ
ᠤᠷᠤᠭᠤ
ᠪᠠᠨ᠂ ᠪᠡᠨ
ᠨᠠᠷ
ᠨᠤᠭᠤᠳ
tu, tv
ece
bar, ber
tai, tei
lug'a
urugu
ban, ben
nar
nugud
ту, тү
эчэ
бар, бэр
таи, тэи
луга
уругу
бан, бэн
нар
нугуд
Өгөх орших, гарах, үйлдэх, хамтрах, чиглэхийн тийн ялгал болон олон тооны эдгээр нөхцөлүүдийг Shift товч ашиглахгүй буюу шууд бичнэ.